Nhiều ngày nay, báo chí đã phản ánh thực tế về thị trường, hàng hóa, giá cả ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam khi thực hiện Chỉ thị 16 của Chính phủ. Công bằng mà nói, do dịch Covid-19 phát sinh rộng, nhanh và phức tạp lại ở khu vực có quy mô dân số lớn hàng chục triệu người, khi thực hiện giãn cách xã hội đã khiến tâm lý mua hàng hóa dự trữ bị đẩy lên thành cao trào.

Những ngày qua, sức mua hàng hóa của các gia đình ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam tăng mạnh, trong bối cảnh một số chợ đầu mối và chợ truyền thống phải tạm ngừng hoạt động đã gây ra sức ép phục vụ dồn về các siêu thị, trong tâm thương mại. Khi đó, khối lượng phục vụ bán lẻ các hàng hóa lương thực thực phẩm, hàng thiết yếu của hệ thống phân phối là vô cùng lớn.

Trong khi đó như chúng ta đều biết, hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại trên cả nước hiện chỉ mới đảm nhiệm 20% doanh số bán lẻ; chỉ phục vụ được 10% hàng thực phẩm tươi sống thiết yếu và 90% hàng hóa trong nhóm này là do các chợ, các cửa hàng tạp hóa và siêu thị mini đảm nhiệm.

Trước sức ép trên, mặc dù TP.HCM đã có nhiều cố gắng chỉ đạo hệ thống phân phối bán buôn bán lẻ hết lòng phục vụ nhân dân. Tuy nhiên vì nguồn lực có hạn, sự chuẩn bị để đón đợt dịch bùng phát lớn chưa được đầy đủ đã dẫn tới những lúng túng trong điều hành, tổ chức nguồn hàng, gắn kết chuỗi sản xuất phân phối, tổ chức bán ra cho người tiêu dùng… Điều này đã khiến hàng hóa đôi lúc, đôi nơi bị thiếu cục bộ, mua bán bị đứt đoạn phiền hà, giá cả nhiều mặt hàng có những thời điểm tăng giá đột biến…

Chính vì thế, qua 1 tuần thực hiện Chỉ thị 16, TP.HCM và các tỉnh lân cận cần rút ra những bài học về tổ chức tốt, hiệu quả hệ thống phân phối của mình bao gồm việc tổ chức hoạt động các chợ dân sinh, chợ đầu mối, hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại và siêu thị mini…

Bài học đầu đầu tiên đó là khâu tổ chức nguồn hàng cho hệ thống phân phối thành phố. Nguồn hàng phải đảm bảo lên tục đều đặn, không để bị đứt gãy bởi những trở ngại của công tác phòng chống dịch trên các cung đường vận chuyển đến thành phố. Cần tạo những “luồng xanh” trong vận chuyển liên tục hàng hóa, đáp ứng kịp thời nhu cầu tiêu tiêu dùng của nhân dân.

Việc này cần có sự phối kết hợp của các ngành như giao thông vận tải, y tế, công an, quản lý thị trường và các địa phương cung ứng hàng hóa. Chắc chắn phải có một tổ chức chỉ huy thống nhất, để giải quyết kịp thời những vướng mắc phát sinh hàng ngày hàng giờ. Có như vậy hàng hóa đến thành phố sẽ không bị đứt đoạn, tạo ra tâm lý ổn định khi mua hàng của người tiêu dùng và giá cả hàng hóa sẽ không có những đột biến lớn.

Bài học tiếp theo là bài học về dự trữ ở khâu lưu thông. Với sức mua và khối lượng tiêu thụ lớn hàng ngày, hệ thống bán lẻ nói chung không thể không có cơ số dự trữ hàng hóa nhất định nhất là các mặt hàng thiết yếu. Dù dự trữ ở chợ đầu mối hay kho hàng ở các đơn vị bán lẻ với một lượng hàng nhất định để có thể tổ chức bán ra đều đặn, không thể để bị đứt quãng như đã xảy ra những ngày qua là một điều đáng tiếc.

Bài toán dự trữ hàng hóa từ 2-3 tháng dù rằng sẽ phải bỏ ra một lượng vốn nhất định, song chúng ta không chỉ đơn thuần chỉ tính bằng chi phí dự trữ mà cần có nghĩa cử cao hơn, được nhiều hơn đó là tạo ra sự ổn định tâm lý mua bán của người dân, giá cả được duy trì tương đối ổn định, xã hội được ổn định, người xấu khó có thể lợi dụng mua vét hàng hóa để đẩy giá lên cao một cách phi lý.

Bài học thứ 3 là về công tác quản lý thị trường trong khi có dịch. Các lực lượng công an kinh tế, công an giao thông quản lý thị trường, tài chính giá cả cần có sự phối hợp đồng bộ trong việc tổ chức kiểm tra, kiểm soát thị trường có trọng tâm trọng điểm, bảo vệ những doanh nghiệp làm ăn chân chính, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm, đầu cơ tăng giá lợi dụng khi có dịch để kiếm chác lợi nhuận một cách phi pháp.

Nói ra những bài học trên để nhận thấy và rút ra một điều, TP.HCM, Hà Nội cũng như bất kì các tỉnh, thành nào khác khi có dịch phát sinh cần nắm vững những nguyên tắc định hướng quan trọng, để tổ chức tốt hệ thống phân phối hàng hóa, nhằm phục vụ người tiêu dùng một cách chắc chắn, hiệu quả và nhân văn nhất trong bất kể tình huống nào xảy ra trên các địa bàn. Nguyên tắc đó là: “Khơi thông nguồn hàng, tổ chức lại hệ thống phân phối, tăng cường dự trữ hàng hóa, kiểm soát quản lý thị trường”.

Làm được những vấn đề trên, chắc chắn các địa phương có dịch sẽ làm tốt nhiệm vụ vừa phát triển kinh tế phục vụ đời sống nhân dân vừa chống dịch, đúng như sự chỉ đạo của chính phủ đối trong công tác chống dịch Covid-19 ở nước ta trong giai đoạn hiện nay./.