Không thể chờ có dự toán mới tiếp nhận và thực hiện

Trình bày Tờ trình về việc bổ sung dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài (nguồn chi thường xuyên) năm 2021, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, tính đến thời điểm 31.1.2021, theo thông tin của các Bộ, ngành, địa phương, số vốn viện trợ đã được các cơ quan tiếp nhận là 13.944 tỷ đồng, tăng đáng kể so với dự toán, do Việt Nam huy động được các khoản viện trợ đột xuất hỗ trợ phòng, chống dịch Covid-19. Các khoản viện trợ này dự kiến vẫn tiếp tục được ghi nhận trong các tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022. Trong đó, số vốn đã tiếp nhận nhưng chưa đủ điều kiện hạch toán chi NSNN do chưa có dự toán là khoảng 10.558 tỷ đồng, là các khoản viện trợ cho công tác phòng, chống dịch Covid-19, cần được tiếp nhận và sử dụng ngay khi chưa có dự toán NSNN được giao. Bên cạnh đó, một số khoản viện trợ khác được phê duyệt sau thời gian xây dựng dự toán năm 2021 hoặc chưa được giao dự toán thu, chi ngân sách Trung ương (NSTW) nhưng đã được bên tài trợ chuyển giao cho phía Việt Nam, cần được tiếp nhận và đưa vào sử dụng để bảo đảm hiệu quả. Vì vậy, việc bổ sung dự toán thu, chi NSTW nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài (nguồn chi thường xuyên) là cần thiết để đủ căn cứ thực hiện, hạch toán, quyết toán NSNN năm 2021 theo quy định của Luật NSNN.

Theo kết quả rà soát của Chính phủ, tổng số dự toán đề nghị bổ sung của các cơ quan là 5.633.777 triệu đồng. Sau khi giảm trừ số vốn 1.416.000 triệu đồng đã được Quốc hội phê duyệt giao dự toán chi thường xuyên nguồn viện trợ của NSTW năm 2021 nhưng chưa được Bộ Y tế phân bổ chi tiết như Chính phủ đã báo cáo. Trị giá dự toán vốn viện trợ nước ngoài trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê duyệt bổ sung là 4.217.777 triệu đồng nguồn thu, chi thường xuyên của NSTW.

Qua số liệu báo cáo của Kiểm toán Nhà nước và trên cơ sở rà soát, đối chiếu số liệu với các bộ, ngành, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê duyệt bổ sung dự toán thu chi NSTW năm 2020 số vốn viện trợ nước ngoài không hoàn lại năm 2020 đã được các bộ, ngành, cơ quan trung ương thực nhận (trị giá 1.431.387 triệu đồng) nhưng chưa có dự toán để hoạch toán, quyết toán chi theo quy định.

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, việc tiếp nhận và đưa vào sử dụng viện trợ không hoàn lại là cần thiết và hợp lý; không thể chờ có dự toán mới tiếp nhận và thực hiện. Do vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị bổ sung vào dự toán thu, chi ngân sách nhà nước để bảo đảm đủ căn cứ pháp lý thực hiện, hạch toán, quyết toán ngân sách nhà nước năm 2021 theo quy định tại Điều 8 của Luật NSNN.

Quản lý chặt chẽ các khoản viện trợ không hoàn lại

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với báo cáo thẩm tra của Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách và cho rằng, để bảo đảm đúng thẩm quyền quyết định, Chính phủ cần trình Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung dự toán thu đối với khoản viện trợ nêu trên vì tại khoản 4, Điều 19 của Luật NSNN quy định thẩm quyền của Quốc hội quyết định dự toán NSNN hằng năm. Do vậy, chỉ Quốc hội có thẩm quyền quyết định bổ sung dự toán đối với các khoản chưa có trong dự toán. Việc Chính phủ xác định đây là số tăng thu và thuộc thẩm quyền quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là chưa phù hợp với khoản 4, Điều 19 của Luật NSNN.

Nêu quan điểm về đề nghị của Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, khoản phát sinh vốn viện trợ nước ngoài từ năm 2019 nhưng đến nay Chính phủ mới đề xuất bổ sung vào dự toán NSNN là chậm. Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ cần báo cáo thêm một số nội dung trong khoản viện trợ nước ngoài phát sinh như: nước viện trợ, tổ chức viện trợ, số tiền viện trợ là bao nhiêu… Bên cạnh đó, Tờ trình cũng cần làm rõ các số liệu liên quan đến việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực trong công tác phòng, chống dịch Covid-19, như: các khoản viện trợ không hoàn lại cho vaccine, vật tư, thiết bị y tế là bao nhiêu; viện trợ theo cơ chế Covax là bao nhiêu; các Chính phủ khác viện trợ như thế nào...

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ có thẩm quyền quyết định đối với khoản tăng thu hàng năm so với dự toán NSNN đã được giao, chứ không có quyền quyết định bổ sung dự toán NSNN và quyết toán thu chi NSNN. Vì vậy, nên chăng chờ Kiểm toán Nhà nước kiểm toán xong thì Chính phủ mới có báo cáo tổng hợp về vấn đề này. Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần xác định gốc gác “cái nào chi vào nguồn nào”, bởi hiện nay nhiều vấn đề chưa được làm rõ.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến thẩm tra và ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tiếp tục hoàn chỉnh Tờ trình, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trình Quốc hội cụ thể. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ quản lý chặt chẽ các khoản viện trợ không hoàn lại của nước ngoài, không để xảy ra thất thoát, lãng phí. Đồng thời, xác định trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong việc tiếp nhận các khoản viện trợ không hoàn lại của nước ngoài; rút kinh nghiệm trong việc chậm phân bổ dự toán được Quốc hội giao, chậm báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung dự toán thu, chi NSNN; khẩn trương cập nhật, rà soát chính xác số liệu để trình Quốc hội xem xét, quyết định; thống nhất với số liệu của Kiểm toán Nhà nước, kể cả các khoản viện trợ nước ngoài phát sinh liên quan đến cho công tác phòng, chống Covid-19 trong thời gian vừa qua.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các văn bản pháp luật, tăng cường kiểm tra, giám sát đối với nguồn viện trợ không hoàn lại, bảo đảm hiệu quả, công khai, minh bạch cả phần giá trị và phần hiện vật theo các quy định của pháp luật. 

Đối với Tờ trình số 50 của Chính phủ về việc bổ sung dự toán NSNN nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài (nguồn chi thường xuyên) năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Chính phủ rà soát số liệu thống nhất với Kiểm toán Nhà nước, hoàn chỉnh hồ sơ để trình Quốc hội xem xét, bổ sung dự toán thu, chi phân bổ chi tiết cho Bộ, ngành, địa phương khi trình Quốc hội phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2020. Đối với khoản 1.431.387 triệu đồng được đề nghị bổ sung vào dự toán NSNN, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý phải rà soát lại một lần nữa cho chính xác.

Đối với Tờ trình số 49 ngày 15. 2.2022 về việc bổ sung dự toán NSNN nguồn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài (nguồn chi thường xuyên) năm 2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Chính phủ cũng phải rà soát, tổng hợp đầy đủ số liệu, thống nhất với Kiểm toán Nhà nước, hoàn chỉnh hồ sơ để báo cáo lại Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung dự toán NSNN và phương án phân bổ chi tiết cho các Bộ, ngành, địa phương. Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, thời gian trình chậm nhất là trước Kỳ họp thứ Tư, Quốc hội Khóa XV (tháng 10.2022).