Đến thời điểm này, các đơn vị bỏ phiếu trong cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ đã gần như hoàn tất quá trình bầu cử. Dù không phải cuộc bầu cử để tìm ra người lãnh đạo đất nước song cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ có ý nghĩa quan trọng khi quyết định đảng Dân chủ hay Cộng hòa sẽ nắm giữ thế đa số trong quốc hội, từ đó ảnh hưởng đến chính trường Mỹ trong 2 năm tiếp theo.
Trong lịch sử chính trường Mỹ, đảng của đương kim tổng thống thường sẽ gặp bất lợi và mất ghế tại lưỡng viện Quốc hội trong các cuộc bầu cử giữa kỳ. Đối với Tổng thống Joe Biden, lá phiếu của cử tri trong cuộc bầu cử này cũng được xem như một “bài sát hạch” đối với 2 năm cầm quyền vừa qua của ông.
Diễn biến mới nhất và tương quan lực lượng 2 đảng
Các điểm bỏ phiếu ở hầu hết các bang ở Mỹ đóng cửa trong khoảng từ 19-20h tối (giờ địa phương), trừ một số bang ở bờ Tây nơi các điểm bỏ phiếu đóng cửa vào buổi trưa hoặc đầu giờ chiều ngày 9/11 (theo giờ Việt Nam). Ngay sau khi đóng cửa thì các điểm bỏ phiếu sẽ bắt đầu quá trình kiểm phiếu và những quy định về bầu cử ở các bang không giống nhau, do đó kết quả bỏ phiếu sẽ không có cùng một lúc mà thậm chí còn có thể kéo sang vài ngay sau đó ở một số bang.
Có tới gần một nửa số bang ở Mỹ cho phép cử tri đăng ký và bỏ phiếu trong ngày bầu cử, điều đó có nghĩa lá phiếu của những người bỏ phiếu qua bưu điện vẫn được tính nếu dấu bưu điện là ngày 8/11, và với những trường hợp này, kể cả lá phiếu của họ tới sau ngày bầu cử thì vẫn có giá trị.
Thông qua rất nhiều các cuộc khảo sát trong những ngày trước bầu cử, ưu thế dẫn đầu của các đảng thay đổi theo từng giai đoạn và ở giai đoạn sát bầu cử thì đảng Cộng hòa dường như có ưu thế hơn, nhất là trong cuộc chạy đua vào Hạ viện nơi họ cần giành được khoảng 5 ghế trong khi vẫn duy trì được số ghế hiện nay để có thể chiếm thế đa số. Lịch sử bầu cử ở Mỹ cũng thiên về đảng Cộng hòa khi đảng của Tổng thống đương nhiệm thường mất quyền kiểm soát ở 1 hoặc thậm chí cả 2 viện của Quốc hội.
Kết quả các cuộc khảo sát và một số nhà phân tích thì cho rằng kịch bản có thể xảy ra nhất là đảng Dân chủ vẫn giữ được Thượng viện trong khi đảng Cộng hòa lấy lại được Hạ viện. Tuy nhiên, bầu cử Mỹ luôn tiềm ẩn yếu tố bất ngờ và không ai có thể xác định được đảng nào sẽ giành chiến thắng trong từng cuộc đua cụ thể. Do đó, cán cân quyền lực giữa hai đảng trong Quốc hội Mỹ sẽ chỉ được xác định rõ ràng khi kết quả chính thức được công bố sau ngày 8/11.
Thách thức và thuận lợi của đảng Dân chủ
Kết quả bầu cử giữa kỳ có thể tác động rất lớn đến hai năm còn lại trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Joe Biden cũng như xu hướng chính trị Mỹ. Tuy nhiên Tổng thống Joe Biden tỏ ra rất lạc quan với những gì chính quyền của ông đã làm cho nước Mỹ.
Lợi thế lớn nhất của đảng Dân chủ trong kỳ bầu cử lần này chính là việc đương kim Tổng thống là người của đảng này cộng với quyền kiểm soát ở cả hai viện Quốc hội Mỹ. Về mặt chính quyền, ngay từ năm 2021, Tổng thống Biden đã yêu cầu khoảng 600 cơ quan liên bang mở rộng cơ hội cho công dân Mỹ có thể đăng ký bỏ phiếu, thu thập thông tin và tham gia vào tiến trình bầu cử. Hoạt động này được cho là dựa trên các kết quả trong kỳ bầu cử 2020, khi tại các văn phòng bầu cử địa phương, bang có xu hướng nghiêng về Dân chủ, các nhà tổ chức của đảng Dân chủ đã nỗ lực phối hợp rộng rãi với các nhà tài trợ, vận động người dân đi bỏ phiếu.
Về mặt quốc hội, Tổng thống Biden và đảng Dân chủ đã thông qua và ký ban hành được nhiều đạo luật quan trọng, có tác động lớn đến đời sống của người dân cũng như nền kinh tế nước này, ví dụ như Đạo luật kiểm soát an toàn súng đạn, Đạo luật khoa học và chip, Đạo luật chống lạm phát… Việc thông qua được các đạo luật quan trọng này cũng là cơ hội để đảng Dân chủ khuếch trương thành tích cả trong phối hợp lưỡng đảng lẫn điều hành kinh tế…
Tuy nhiên, một số khía cạnh lợi thế của đảng Dân chủ thì cũng chính là điểm bất lợi trước đảng Cộng hòa. Mặc dù Tổng thống Biden là người đảng Dân chủ nhưng uy tín lại thấp ở mức kỷ lục. Trong các cuộc thăm dò cuối tháng 10, tỷ lệ ủng hộ đối với ông chủ Nhà Trắng chỉ ở mức 40%, có xu hướng giảm so với trong tháng 9 và chỉ nhỉnh hơn một chút so với mức thấp nhất 36% hồi tháng 5-6 vừa qua. Tỷ lệ không ủng hộ hoặc cho rằng nước Mỹ đang đi chệch hướng lên tới gần 60% cho thấy số người dân Mỹ ủng hộ ông Biden đang giảm đi và rơi vào thời điểm không thể tồi tệ hơn.
Bên cạnh đó, xu hướng lịch sử cũng cho thấy các đảng của Tổng thống đương nhiệm thường mất ghế Quốc hội, thậm chí là mất thế đa số trong bầu cử giữa nhiệm kỳ. Đây cũng là tâm lý chung của cử tri Mỹ khi muốn duy trì cân bằng quyền lực trong Quốc hội và giữa Quốc hội với Chính quyền. Cuộc bầu cử giữa kỳ năm nay cũng nhiều dấu hiệu cho thấy sẽ tiếp tục diễn ra xu hướng này.
Một yếu tố nữa cũng có thể tác động đến lá phiếu của cử tri và không có lợi cho đảng Dân chủ là thực trạng nền kinh tế Mỹ. Mặc dù lạm phát đã có một số dấu hiệu hạ nhiệt nhưng giá cả hàng hóa, đặc biệt là hàng tiêu dùng, nhiên liệu vẫn tăng khoảng 8-10% so với mức trung bình năm ngoái. Đây cũng là điểm mà đảng Cộng hòa tập trung chỉ trích, cho rằng việc điều hành kinh tế yếu kém và các gói kích thích khổng lồ được chính quyền Tổng thống Biden ưa thích là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng hiện nay.
