Mới đây, Bộ GD-ĐT đã công bố đề thi tham khảo kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025. Ở các môn thi trắc nghiệm, 3 dạng thức câu hỏi chính là: trắc nghiệm khách quan 4 lựa chọn có một phương án đúng duy nhất, trắc nghiệm đúng sai, trả lời ngắn (thực chất là câu hỏi điền đáp số).

Trong đó, có dạng thức câu hỏi trắc nghiệm đúng sai ở phần II, gồm 4 câu (4 điểm), mỗi câu hỏi sẽ có 4 ý (a), (b), (c), (d) và yêu cầu thí sinh trả lời đúng - sai cả 4 ý. Nếu thí sinh chỉ trả lời chính xác 1 ý sẽ được 0,1 điểm; trả lời chính xác 2 ý sẽ được 0,25 điểm; trả lời chính xác 3 ý sẽ được 0,5 điểm và trả lời chính xác 4 ý sẽ đạt 1 điểm.

Đây là dạng câu hỏi hoàn toàn mới so với đề thi những năm trước. Một số ý kiến cho rằng, dạng thức câu hỏi này có khá nhiều hạn chế, có thể làm tăng khả năng đoán mò của thí sinh. Quy định cho điểm mỗi ý trả lời đúng của câu hỏi trắc nghiệm khách quan đúng sai như trên cũng là chưa phù hợp.

Trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, thầy giáo Vũ Khắc Ngọc, chuyên gia từ Hệ thống giáo dục HOCMAI nhận định, dạng thức câu hỏi trắc nghiệm đúng sai là một trong những cách tính điểm trắc nghiệm khá thông dụng trên thế giới. Cách tính điểm phần trả lời đúng sai đã áp dụng lý thuyết khảo thí hiện đại. Mỗi câu hỏi có trọng số điểm riêng, câu khó được điểm cao hơn câu dễ. Câu hỏi mà phần lớn học sinh có thể trả lời đúng chỉ chiếm 0,1 điểm. Khi độ khó của câu hỏi tăng dần sẽ tương ứng nhiều điểm hơn. Điều này giúp phân loại thí sinh giỏi, khá, trung bình.

Thầy Ngọc cho rằng, không thể khẳng định dạng thức câu hỏi này sẽ làm tăng xác suất học sinh có điểm từ khoanh bừa, chọn bừa. Hiện nay, nhiều học sinh cảm thấy khó hiểu, áp lực, có thể là vì đã quen với cách tính điểm cũ.

“Cách tính điểm mới tương tự các kỳ thi như quốc tế như SAT, PISA. Trong một câu theo cấp độ từ dễ đến khó, trả lời đúng bất kỳ một ý nào cũng chỉ được 0,1 điểm. Cách tính này sẽ chống đoán mò, bởi các ý hỏi thường có sự liên kết, không trả lời được câu dễ thì khó làm được câu khó, trừ khi "ăn may”, thầy Ngọc nói.

Thầy Ngọc phân tích thêm, với dạng thức câu hỏi mới này, học sinh nếu không làm được vẫn khoanh bừa để “cầu may”, nhưng xác suất “trúng” sẽ thấp hơn so với trước đây. Bởi chỉ những em có năng lực thật, giải quyết được vấn đề thật mới trả lời được nhiều câu, nhiều bước và được nhiều điểm. Nếu thí sinh chỉ trả lời được ít và khoanh bừa, chắc chắn điểm nhận được sẽ không cao.

Bên cạnh đó, trong dạng câu hỏi, các chuyên gia cũng đã tính toán mức độ khó qua các bước để điểm số thu được phản ánh đúng năng lực của học sinh.

“Tôi cho rằng nếu nói về áp lực thì cũng không có gì là áp lực, vì tất cả thí sinh đều tuân thủ theo 1 luật chung, khó là khó chung và dễ là dễ chung, không thiên vị ai cả. Nhiều nơi trên thế giới còn có những cách tính điểm “khắc nghiệt” hơn”, thí sinh nếu làm sai sẽ bị trừ điểm, làm đúng mới được điểm. Cách này giúp ngăn chặn triệt để hơn việc khoanh bừa, nhưng ngược lại cũng gây rất nhiều áp lực cho thí sinh”, thầy Ngọc cho hay.

Nhắn nhủ với các thí sinh, thầy giáo Vũ Khắc Ngọc chia sẻ, cách tính điểm mới có thể khiến các em cảm thấy xa lạ. Tuy nhiên, các em không nên áp lực bởi cái khó là khó chung, dễ là dễ chung, đề thi vẫn đảm bảo được tính công bằng. Bên cạnh đó, việc tính điểm như trên sẽ phản ánh đúng hơn, trung thực hơn năng lực của các em. Nhiều thí sinh vẫn sẽ khoanh bừa, nhưng xác suất khoanh bừa được điểm cao theo cách tính mới sẽ khó hơn rất nhiều so với trước đây. Vì vậy, điểm thi sẽ phản ánh đúng hơn năng lực của các em.

“Với cách tính mới, xác suất khoanh bừa được điểm cao sẽ giảm đi, kết hợp cùng với sự mới lạ của đề thi năm nay thì nhiều khả năng phổ điểm thi chung sẽ giảm. Điều này thuận lợi hơn cho các trường đại học trong việc xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT. Khi đó nếu thí sinh có được kết quả tốt trong kỳ thi này, các em đã có rất nhiều cơ hội để xét tuyển vào các trường đại học top đầu”, thầy Ngọc đánh giá.

Thầy giáo Vũ Thế Anh, Tổ trưởng Tổ Vật lý - Công nghệ - Thể dục, Trường THPT Khoa học Giáo dục cho rằng, đối với dạng thức câu hỏi đúng sai có thể có những câu hỏi thuộc 2 nhóm: Nhóm 1 là những câu hỏi định tính, lý thuyết và Nhóm 2 là những câu hỏi định lượng (có xuất hiện bài toán thực tế, thực hành, thí nghiệm đối với các môn Khoa học Tự nhiên như Vật lý, Hoá học, Sinh học).

Đối với những câu hỏi thuộc dạng thức này, học sinh cần học hiểu bản chất, nắm vững các kiến thức lý thuyết trong sách giáo khoa, có thể đọc thêm nội dung trong các cuốn chuyên đề học tập môn học và sự hiểu biết kiến thức thực tiễn ngoài cuộc sống để vận dụng thì mới trả lời chính xác được.

Thầy giáo Vũ Thế Anh đánh giá, dạng thức câu hỏi trắc nghiệm đúng sai nằm trong đề thi tham khảo kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 có hạn chế là nội dung các ý trong một câu hỏi có mối liên hệ với nhau, nếu học sinh đã làm sai ở các ý đầu tiên (độ khó thấp) thì thường cũng sẽ sai ở các ý sau (độ khó cao hơn). Điều này dẫn đến kết quả tổng điểm bài thi sẽ không được cao, cho dù phần I và phần III của đề thi các em có thể làm đúng tương đối nhiều.

Chính vì hàm lượng kiến thức của dạng thức câu hỏi đúng sai rất lớn nên việc xây dựng câu hỏi/đề kiểm tra đòi hỏi sự đầu tư, sự tỉ mỉ và vững vàng về chuyên môn của giáo viên.

“Giáo viên trong Tổ chuyên môn cần đầu tư chất xám và cần có sự hỗ trợ, phản biện cho nhau thì mới có được những câu hỏi chất lượng, đáp ứng mục tiêu cần đạt về kiến thức, năng lực, phẩm chất, khả năng giải quyết các vấn đề thực tiễn của học sinh theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018”, thầy Thế Anh nhìn nhận.