Tổng thống Emmanuel Macron cam kết sẽ hoàn thành nhiệm kỳ đến năm 2027, đồng thời tuyên bố thành lập chính phủ mới trong vài ngày tới. Thủ tướng Michel Barnier, người được Macron bổ nhiệm cách đây ba tháng, đã bị quốc hội bãi nhiệm hôm 4/12 sau khi không thể đạt được đồng thuận về ngân sách quốc gia năm 2025.

“Các đảng đối lập không muốn xây dựng mà chỉ tìm cách phá nó”, Tổng thống Macron chỉ trích mạnh mẽ khi phát biểu tại Điện Élysée.

Tuy nhiên, thách thức lớn hơn đang nằm ở cấu trúc chính trị của quốc hội Pháp, nơi không có khối nào chiếm đa số và sự hợp tác giữa các phe phái trở nên vô cùng khó khăn. Chuyên gia Mathieu Gallard từ Ipsos nhận định: “Tình trạng chia rẽ này khiến việc thông qua ngân sách trở thành nhiệm vụ bất khả thi, đặc biệt khi không có nhóm chính trị nào sẵn sàng thỏa hiệp”.

Khủng hoảng tại Đức làm trầm trọng thêm bất ổn

Không chỉ Pháp, Đức cũng đang rơi vào tình trạng khủng hoảng tương tự. Thủ tướng Olaf Scholz đã mất đi sự ủng hộ từ các đối tác liên minh, và giờ đây phải đối mặt với một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm vào cuối tháng, trước thềm bầu cử liên bang dự kiến vào tháng 2 năm tới.

Theo giáo sư Tanja Börzel từ Đại học Tự do Berlin, cả hai cuộc khủng hoảng này là "thách thức lớn" đối với EU, mặc dù bà không cho rằng liên minh này đang đứng trước nguy cơ tan rã.

Bà Börzel cảnh báo “Pháp và Đức thường là đầu tàu giúp EU thể hiện tiếng nói trên trường quốc tế. Nhưng khi cả hai nước đều rơi vào bất ổn, sức mạnh lãnh đạo này bị suy giảm nghiêm trọng”.

Áp lực đối với an ninh châu Âu và quan hệ xuyên Đại Tây Dương

Khủng hoảng chính trị tại hai quốc gia lớn nhất châu Âu xảy ra vào thời điểm nhạy cảm, khi EU đang phải đối mặt với những thách thức về an ninh, đặc biệt là cuộc xung đột tại Ukraine. Alexandra de Hoop Scheffer, quyền Chủ tịch Quỹ Marshall Đức tại Mỹ, cho biết: “Mối lo lớn nhất của châu Âu hiện nay là cuộc chiến ở Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump sắp bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng. Có nhiều lo ngại rằng chính quyền ông Trump có thể đưa ra các thỏa thuận bất lợi cho châu Âu”.

Sự chia rẽ trong chính sách ngân sách và quốc phòng giữa các nước thành viên EU càng làm gia tăng thách thức. Những tranh luận về việc ưu tiên tăng chi tiêu quốc phòng để đáp ứng các nghĩa vụ NATO hoặc tập trung giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt đang diễn ra đã làm lộ rõ sự bất đồng giữa các nước, đặc biệt là tại Pháp và Đức.

Tác động tới EU và tương lai quan hệ quốc tế

Sự bất ổn tại Pháp và Đức không chỉ làm suy yếu vai trò lãnh đạo của hai nước trong EU mà còn ảnh hưởng đến mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Theo bà de Hoop Scheffer: “EU vốn đã chia rẽ về cách tiếp cận cuộc chiến tại Ukraine. Khủng hoảng lãnh đạo tại Pháp và Đức càng khiến châu Âu khó đạt được sự thống nhất, điều này sẽ làm giảm sức mạnh của EU trên trường quốc tế”.

Khi hai nền kinh tế lớn nhất châu Âu gặp khó khăn, năm 2024 có thể đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, không chỉ với EU mà còn với toàn bộ trật tự quốc tế. Với sự lãnh đạo lung lay, châu Âu có nguy cơ bị chia rẽ hơn bao giờ hết trong bối cảnh an ninh và kinh tế toàn cầu đang chịu nhiều áp lực.