Dự kiến, Cục Đăng kiểm Việt Nam sẽ phải tách bạch chức năng quản lý nhà nước với việc cung ứng dịch vụ công.

Không có biên chế, hoạt động như… doanh nghiệp

Theo Nghị định số 56/2022/NĐ-CP ngày 24/8/2022 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ GTVT, ngoài các Vụ, Viện, Trường… Bộ này còn có 8 Cục quản lý chuyên ngành, tương ứng với các lĩnh vực: đường bộ, đường sắt, hàng không, hàng hải, đường thủy nội địa…

Cụ thể, trong các văn bản quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức bộ máy, các Cục này đều làm nhiệm vụ như nhau, đó là tham mưu giúp Bộ trưởng quản lý lĩnh vực; soạn thảo, trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật; xây dựng kế hoạch, đề án, chiến lược phát triển ngành lĩnh vực… thế nhưng trên thực tế, địa vị pháp lý lại hoàn toàn khác nhau. Cụ thể, từ khi thành lập đến nay, Cục Đăng kiểm Việt Nam phải thực hiện chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, trong tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính.

“Cục này chưa từng được cấp biên chế công chức. Tiền lương và chế độ cho người lao động ở đây được thực hiện theo cơ chế của một… doanh nghiệp. Đây là một tồn tại không hợp lý, một điểm khác biệt giữa Cục Đăng kiểm với các Cục chuyên ngành khác ở Bộ”, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang xác nhận với phóng viên Báo PLVN.

Điểm khác cơ bản giữa một công chức công tác tại một cơ quan quản lý nhà nước với một viên chức làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập ở chỗ công chức được hưởng lương do ngân sách nhà nước cấp, còn viên chức thì không.

Thực tế, đến thời điểm này, Cục Đăng kiểm Việt Nam không có ngân sách nhà nước cấp hay nói cách khác đơn vị này đang tự chủ tài chính. Nếu vậy, các chức danh như Cục trưởng, Cục phó, lãnh đạo cấp phòng… ở đây “định danh” ra sao, địa vị pháp lý của họ nên hiểu như thế nào trong một cơ quan quản lý nhà nước trực thuộc Bộ GTVT?

“Các chức danh của Cục này tuy không trong biên chế công chức nhưng tiêu chuẩn, điều kiện bộ nhiệm hay điều động đều tuân theo quy trình của Bộ GTVT về công tác tổ chức cán bộ. Nói tóm lại, việc tuyển dụng, bổ nhiệm nhân sự - thủ tục không khác gì với một công chức hay công chức giữ vị trí lãnh đạo ở các Vụ, Cục khác thuộc Bộ”, Thứ trưởng Sang nói và cho biết Bộ GTVT đã, đang phối hợp với Bộ Nội vụ để sớm xác định rõ địa vị pháp lý cho các nhân sự của Cục Đăng kiểm Việt Nam.

Cục sẽ chỉ quản lý nhà nước

(Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sang). Quy trình tuyển dụng, bổ nhiệm như công chức “Các chức danh như Cục trưởng, Cục phó… ở đây tuy không trong biên chế công chức nhưng quy trình, tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm hay điều động nhân sự đều phải tuân theo quy trình của Bộ GTVT về công tác tổ chức cán bộ. Nói tóm lại, việc tuyển dụng, bổ nhiệm nhân sự - thủ tục không khác gì với một công chức hay công chức giữ vị trí lãnh đạo ở các Vụ, Cục khác thuộc Bộ”, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang.

Được biết, ngoài các thủ tục để có thể sớm “trả lại tên cho em”, Bộ GTVT còn chỉ đạo tổ chức lại Cục này theo hướng sắp tới sẽ tách bạch chức năng quản lý nhà nước về đăng kiểm với chức năng cung ứng dịch vụ công, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng dịch vụ, tiết kiệm chi phí của xã hội, bảo đảm công khai, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh của các đơn vị cung ứng dịch vụ đăng kiểm.

Dự kiến, các Trung tâm đăng kiểm thuộc Cục sẽ làm nhiệm vụ cung ứng dịch vụ công; Cục Đăng kiểm và một vài Chi cục đăng kiểm trực thuộc Cục này chỉ thực hiện chức năng quản lý nhà nước như mô hình hoạt động ở Cục Hàng hải Việt Nam, Cục Hàng không Việt Nam,… Nhưng tổ chức bộ máy của Cục Đăng kiểm Việt Nam có thể sẽ gọn nhẹ hơn, tương đương với quy mô của Cục Đường sắt Việt Nam.

Trước đó - tháng 2/2023, sau khi hàng loạt Trung tâm đăng kiểm phải đóng cửa, do nhiều lãnh đạo, đăng kiểm viên tại các Trung tâm và Chi cục đăng kiểm trực thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam bị khởi tố, bắt tạm giam, dẫn tới thiếu hụt nghiêm trọng người làm công tác chuyên môn, nghiệp vụ, Bộ GTVT lúc đó đã có văn bản gửi Bộ Nội vụ về việc cho phép Cục Đăng kiểm Việt Nam được ký hợp đồng lao động tại các đơn vị trực thuộc cho đến khi tuyển dụng đủ nhân sự theo quy định.

Sau đó không lâu - đầu tháng 3/2023, Bộ trưởng Bộ GTVT đã điều động, bổ nhiệm ông Nguyễn Chiến Thắng - Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp thuộc Bộ về làm Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam.

Theo quan sát, bắt đầu từ thời điểm đó, Bộ GTVT mới thực sự có những động thái thể hiện sự rốt ráo trong việc tổ chức lại mô hình hoạt động của Cục Đăng kiểm Việt Nam theo thẩm quyền của Bộ hoặc kiến nghị với cấp có thẩm quyền nhằm khắc phục tồn tại sau những sai phạm rúng động của ngành này.