Nhiều năm qua, hoạt động đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch diễn ra phổ biến ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng, gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở diện rộng. Theo nghiên cứu, các chất phát sinh từ đốt rơm rạ đều là những chất gây ô nhiễm môi trường, phát sinh hàng tấn bụi mịn PM2.5. Đây là vấn đề đáng quan ngại khi PM2.5 được coi là sát thủ trong không khí, nguyên nhân của hàng loạt bệnh về hô hấp và tim mạch, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người dân.

Không chỉ gây ô nhiễm tại khu vực có hoạt động đốt, bằng mô hình tính toán lan truyền chất ô nhiễm, các nhà khoa học cho thấy, bụi và khí thải từ đốt rơm rạ có thể lan truyền trong không khí, ảnh hưởng đến cả những người không sống gần nơi đốt rơm rạ, làm tăng ô nhiễm môi trường không khí, tăng nguy cơ bệnh tật cho cộng đồng.

Ngoài việc gây ô nhiễm môi trường, khói bụi từ hoạt động đốt rơm rạ cũng ảnh hưởng đến hoạt động giao thông, gây ảnh hưởng đến tầm nhìn của phi công khi tiếp cận hạ cánh xuống sân bay, gây ảnh hưởng không nhỏ đến lưới điện.

Xưa nay nhiều người cho rằng đốt rơm rạ tại ruộng để cải tạo đất, cung cấp cali và cho dễ cày. Nhưng thực ra không phải như vậy! Việc làm này chẳng những không tạo ra dinh dưỡng mà ngược lại, nó còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đất nông nghiệp. Đúng là ban đầu cảm giác đất cũng có tốt lên bởi có thể huy động được đạm. Thế nhưng nó làm cho kiệt đất, làm cho bộ vi sinh vật trong chân rạ bị cháy mà chết hết. Nếu đốt như vậy chỉ lợi được một chút nhưng thiệt hại thì rất nhiều. Vì một phần dinh dưỡng còn nằm lại trong rơm rạ thì mang đi đốt bỏ. Đốt như vậy thì toàn bộ chất hữu cơ, đạm, lân, cali cũng biến mất.

Thực ra, hiện nay, khoa học nông nghiệp đã chỉ ra nhiều cách sử dụng rơm rạ có thể thực hiện đại trà nhiều nơi:

- Thứ nhất là làm thức ăn cho gia súc, đặc biệt ở những nơi hoặc trong mùa thức ăn hiếm ít. Hiện nay, nhiều nông dân còn biết ủ rơm kỵ khí ngay trên đồng ruộng để có loại rơm chất lượng hơn cho gia súc ăn.

- Thứ 2 là trồng nấm rơm: Việc này hiện nay đã được canh tác rất phổ biến ở nhiều địa phương trên toàn quốc. Đây là một loại nông sản rất tốt, ước tính ra rằng cứ 1 tấn rơm rạ đem đi trồng nấm sẽ thu được 780 kg nấm rơm tươi.

- Thứ 3 là vùi rơm rạ vào đất: Đây là cách khá đơn giản, giúp đất trồng có thêm đạm và nhiều chất hữu cơ hơn.

- Thứ 4 là sản xuất phân bón hữu cơ.

Ngoài ra, rơm rạ còn có thể dùng để sản xuất than sinh khối, sản xuất ethanol, giấy, vật liệu xây dựng: bê tông siêu nhẹ, đệm lót vận chuyển hàng hóa dễ vỡ, vận chuyển hoa quả…/.