Theo trang tin Politico.eu mới đây, việc Ukraine đe dọa trừng phạt các công ty dược phẩm châu Âu vẫn đang hoạt động tại Nga đang gây chia rẽ giữa các bên liên quan.
Các biện pháp trừng phạt trên diện rộng của EU đối với Moskva đã cắt giảm đáng kể hoạt động nhập khẩu mọi thứ của Nga, từ ô tô Đức đến các thương hiệu thời trang của Pháp. Một ngoại lệ là dược phẩm, được EU miễn trừ khỏi lệnh trừng phạt vì lý do nhân đạo.
Điều này đã dẫn đến sự phản ứng của Chính phủ Ukraine và Kiev đã chuyển sang trừng phạt các công ty dược phẩm châu Âu.
Nhưng EU lo ngại rằng Ukraine đang "vũ khí hóa" các loại thuốc rất cần thiết và sẽ làm tổn hại đến lợi ích kinh doanh của châu Âu trong quá trình này.
Vào cuối tháng 5/2022, Ukraine đã thay đổi luật để loại bỏ khỏi thị trường bất kỳ loại thuốc nào được sản xuất bởi các công ty có quan hệ với Nga. Đến tháng 10, họ đã thực hiện bước đầu tiên trong việc loại bỏ một công ty châu Âu khỏi thị trường của mình, bất chấp sự phản đối từ Brussels.
Tổng cộng, 19 công ty - chủ yếu đến từ EU - nằm trong "tầm ngắm" của Chính phủ Ukraine, với tổng khối lượng kinh doanh là 1,7 tỷ euro, theo đánh giá nội bộ của Ủy ban châu Âu.
Đại diện cấp cao về thương mại EU Valdis Dombrovskis đã nêu quan ngại vấn đề này với Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal trong chuyến đi gần đây tới Kiev.
Khi được hỏi về việc điều chỉnh luật liên quan đến lĩnh vực dược phẩm tại một hội nghị ở Paris, ông Shmyhal nói: “Chính phủ Ukraine đã thông qua quyết định này, quy định cho các công ty sản xuất thuốc bán loại thuốc nào trên thị trường Ukraine. Chúng tôi cho phép tất cả các công ty châu Âu bán ở Ukraine tất cả các loại thuốc được sản xuất ở tất cả các nước châu Âu, trên toàn thế giới, ngoại trừ Nga”.
Về phần mình, Thứ trưởng Bộ Kinh tế Ukraine Taras Kachka đã hạ thấp sự bất đồng, gọi đó là “sự kích thích thương mại”. Ông Kachka nói: “Chưa có gì được hoàn thiện và chưa có loại thuốc nào bị loại bỏ khỏi thị trường".
Theo ông Kachka, 70% dược phẩm nhập khẩu của Ukraine đến từ EU và chính phủ nước này không muốn điều đó gây rủi ro, thay vào đó, họ muốn hợp tác với các công ty dược phẩm để tìm ra giải pháp.
Nhưng ông Kachka lưu ý: “Có một cuộc tranh luận lớn về vấn đề đạo đức [đối với các công ty dược phẩm] khi rút khỏi Nga, bởi vì đó là vấn đề sống còn. Đối với chúng tôi, đó cũng là vấn đề sinh tử. Và chúng tôi ủng hộ lệnh cấm vận đầy đủ nhất có thể đối với các sản phẩm của Nga và hoạt động kinh tế ở Nga”.
Việc miễn trừ các biện pháp trừng phạt đối với dược phẩm là một thông lệ phổ biến. Các biện pháp trừng phạt Iran cũng có giới hạn đối với thuốc men và dược phẩm không được đưa vào lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc đối với Iraq trong những năm 1990.
“Theo quy định, các hoạt động nông nghiệp và dược phẩm thường được miễn trừ khỏi các lệnh trừng phạt nhằm tránh một cuộc khủng hoảng nhân đạo”, Maria Shagina, một chuyên gia về trừng phạt tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế nói.
Tuy nhiên, đó là quan điểm không có sức thuyết phục với chính quyền Ukraine. Thứ trưởng Bộ Y tế Ukraine Oleksandr Komarida cho biết: “Không thể chấp nhận được việc tiếp tục mua thuốc, từ đó hỗ trợ cho quốc gia gây ra xung đột, quốc gia đã chi những khoản tiền này cho tên lửa và máy bay không người lái cảm tử".
Cho đến nay, luật mới của Ukraine chỉ được áp dụng cho doanh nghiệp dược phẩm Gedeon Richter có trụ sở tại Budapest (Hungary). Một ủy ban được thành lập để quyết định đình chỉ công ty nào khỏi thị trường Ukraina đã bỏ phiếu cấm công ty Hungary trên sản xuất mọi thứ từ thuốc trợ tim đến thuốc chống rối loạn tâm thần. Tổng cộng, 35 loại thuốc đang bị đe dọa rút khỏi thị trường Ukraine, mặc dù lệnh chính thức làm như vậy đang bị hoãn lại.
Theo báo cáo thu nhập gần đây nhất của Gedeon Richter, Nga là thị trường lớn thứ hai của công ty và họ đã thu được 232 triệu euro từ việc bán thuốc trong 9 tháng đầu năm 2022.
Nhận xét về việc đình chỉ, đại diện của Gedeon Richter mô tả biện pháp này là “không thể hiểu nổi” và nói rằng “nó gây nguy hiểm nghiêm trọng đến việc cung cấp thuốc an toàn cho người dân Ukraine”. Công ty này cho biết họ vẫn bán sản phẩm của mình nhưng điều đói có thể thay đổi nếu chính phủ Ukraine áp dụng lệnh cấm.
Hai công ty khác đang được xem xét kỹ lưỡng: Krka của Slovenia và Berlin Chemie, một công ty con của Tập đoàn Menarini của Italy, cả hai sản xuất gần 300 sản phẩm y tế.
