Theo thống kê của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trên thị trường thế giới, giá gạo Việt Nam vẫn duy trì vị trí dẫn đầu trong các nước XK gạo. Điển hình, đầu tuần tháng 4/2022, giá gạo 5% tấm xuất khẩu đã tăng 12 - 15 USD/tấn so với đầu năm và khoảng 10 USD/tấn so với đầu tháng 3/2022, lên mức 415 USD/tấn - cao nhất trong hơn 3 tháng qua. Trong khi đó, loại gạo này của Thái Lan hiện giao dịch ở mức 408 - 412 USD/tấn - mức giá cao nhất trong 4 tháng qua.

Gạo là một trong những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng cao

Bộ Công Thương lý giải, nỗ lực chuyển đổi cơ cấu gạo XK từ loại phẩm cấp thấp sang cấp cao là một trong những nguyên nhân giúp giá trị XK gạo tăng nhanh chóng. Hiện, các giống đặc sản, lúa thơm được đưa vào canh tác ngày càng nhiều đã giúp khẳng định thương hiệu gạo Việt ở các thị trường khó tính. Điều này lý giải vì sao giá gạo Việt Nam cao hơn một số nước XK truyền thống, nhưng người tiêu dùng thế giới vẫn chọn ký hợp đồng nhập khẩu gạo Việt.

Đơn cử, tại khu vực Bắc Âu, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, kiêm nhiệm thị trường Bắc Âu chỉ rõ, châu Âu (EU) không tự túc được hoàn toàn gạo. Khoảng 60% nhu cầu được đáp ứng bởi sản xuất trong khu vực, khiến nhu cầu nhập khẩu của khu vực lên đến 1,8 triệu tấn gạo xay xát. Triển vọng nông nghiệp của EU giai đoạn 2020 - 2030 dự kiến, nhu cầu gạo nhập khẩu sẽ tăng đến năm 2030. Trong thập kỷ tới, nhập khẩu sẽ tăng khoảng 250.000 tấn. Đây là lý do thời gian qua, XK gạo của Việt Nam sang thị trường Bắc Âu giữ được tốc độ tăng trưởng tương đối tốt.

Bên cạnh đó, kiên định mục tiêu giảm dần sản lượng và tăng giá trị XK gạo, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phê duyệt "Đề án Tái cơ cấu ngành lúa gạo Việt Nam đến năm 2025 và 2030". Theo đó, Việt Nam định hướng tái cơ cấu theo hướng đẩy mạnh giá trị, phát triển bền vững. Ngành lúa gạo cũng hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng và giá trị cho hạt gạo Việt. Từ đó, hình thành và nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng, giúp thích ứng với sự thay đổi khí hậu và nâng cao thu nhập cho người nông dân, đáp ứng nhu cầu gạo chất lượng cao của người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, ngoài cải thiện giống và chất lượng gạo theo đúng thị hiếu, điều cần làm để tăng giá trị XK gạo bền vững là xây dựng thương hiệu. Bởi, cùng một chất lượng gạo, loại có thương hiệu tốt có thể sẽ bán được với giá cao hơn 10 - 20%.

Về phía Bộ Công Thương, thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp về thông tin thị trường, xúc tiến xuất khẩu, tận dụng cam kết trong các Hiệp định FTA đã ký kết và thông qua chuỗi giá trị toàn cầu để tìm kiếm thị trường mới, đa dạng hóa thị trường và nâng cao giá trị cho gạo XK.