Ô tô điện thay đổi "cuộc chơi"

Vào năm 2019, ô tô điện vẫn là khái niệm rất xa lạ với khách hàng Việt Nam. Ở thời điểm ấy, dường như khách hàng chỉ biết tới những chiếc xe hybrid (HEV) là phổ biến và số ít xe plug-in hybrid (PHEV). Nhưng chỉ sau 5 năm, mọi chuyện hoàn toàn khác.

Dữ liệu đăng kiểm cho thấy, số lượng xe điện hóa (hybrid, plug-in hybrid và xe thuần điện) ở Việt Nam trước đây rất ít. Năm 2019 chỉ 140 xe điện, năm 2020 tăng lên 900 xe và hầu như tất cả là xe hybrid (HEV) và plug-in hybrid (PHEV) nhập khẩu.

Song từ năm 2023 đến khoảng gần cuối tháng 12/2024, số lượng xe điện đăng kiểm lần đầu đã lên tới gần 100.000 chiếc. Trong đó, năm 2023 khoảng hơn 30.000 xe, sang năm 2024, số lượng đã tăng lên hơn gấp đôi.

Hiện, trong số 11 thương hiệu ô tô điện bán tại Việt Nam, chỉ có VinFast, BYD và Wuling (TMT Motors lắp ráp) có lượng xe đăng kiểm lần đầu đạt trên 100 xe. Trong số này, VinFast chiếm phần lớn số lượng xe điện đăng kiểm lần đầu, áp đảo các thương hiệu còn lại.

Ngoài ra, theo các báo cáo doanh số tính đến hết tháng 11/2024, hãng xe thuần điện VinFast cũng đang nắm giữ thị phần ô tô lớn nhất tại Việt Nam, xếp trên Toyota hay Hyundai. Đây là điều có lẽ ít ai ngờ tới khi xe điện từng được đánh giá khó tiếp cận khách hàng hơn ô tô truyền thống hay xe HEV, PHEV.

Sắp không còn ưu đãi

Ông Nguyễn Trung Hiếu, Trưởng tiểu ban Chính sách, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng, thị trường ô tô điện năm 2024 phát triển mạnh nhờ phần lớn vào VinFast.

"VinFast tung xe ra làm dịch vụ taxi điện được cả người tiêu dùng và doanh nghiệp vận tải đón nhận; miễn phí sạc pin với khách hàng cá nhân lẫn kinh doanh, hay ra dòng xe giá rẻ, doanh số tốt… Nhờ các chiến dịch này mà số lượng ô tô điện tăng rất nhanh, có thể nhìn thấy rõ trên đường phố, chủ yếu là ô tô điện VinFast", ông Hiếu chia sẻ.

Nói thêm một lý do ô tô điện bán chạy, ông Quang Anh, chuyên gia marketing thị trường ô tô cho rằng, việc qua thời gian VinFast đưa xe điện vào khai thác taxi, miễn phí sạc… đã cho người dùng thấy được chi phí năng lượng rất thấp hoặc thậm chí bằng không, giá xe cũng không quá cao.

"Từ những tác động tích cực này khiến người dùng bớt e ngại với xe điện mà mua sử dụng để giảm chi phí khi sử dụng ô tô", ông Quang Anh nhìn nhận.

Theo lộ trình, từ nay đến hết tháng 2/2025 là khoảng thời gian cuối cùng ô tô điện được miễn lệ phí trước bạ theo Nghị định 10/2022. Từ 1/3/2025 trở đi, người mua ô tô điện sẽ đóng lệ phí trước bạ lần đầu bằng 50% mức thu đối với ô tô cùng số chỗ ngồi chạy bằng nhiên liệu.

Ví dụ VinFast VF 3 hiện có giá mua kèm pin là 322 triệu đồng. Khách hàng tại Hà Nội mua VinFast VF 3 và làm thủ tục đăng ký sau 1/3/2025 sẽ phải nộp 50% lệ phí trước bạ, tương ứng mức 6% với ô tô dưới 9 chỗ ngồi (hơn 19 triệu đồng). Với các dòng xe điện khác có giá cao hơn, số tiền nộp lệ phí trước bạ cũng sẽ cao hơn.

Hết ưu đãi chưa chắc nhu cầu giảm sút

Trước thời điểm tăng phí, ông Quang Anh nhận định có thể sẽ có hiện tượng tăng mua xe điện để "chạy" phí trước bạ. Tuy nhiên, việc này sẽ không phổ biến như xe xăng dầu bởi dù sao, xe điện vẫn có một lượng khách hàng chưa lớn như xe xăng.

Bên cạnh đó dù muốn song người tiêu dùng hiện tại vẫn đang bị giới hạn sự lựa chọn ô tô điện hơn xe xăng dầu, bởi nhắc tới ô tô điện tại Việt Nam hầu hết sẽ nghĩ ngay đến VinFast. Còn với xe xăng không mua hãng này thì sẽ mua hãng khác.

"Nhưng những người mua xe để chạy dịch vụ, kinh doanh chắc chắn sẽ cân nhắc mua sớm, tiết kiệm được khoản phí không hề nhỏ", ông Quang Anh nhận định.

Theo ông Vũ Tấn Công, Phó tổng giám đốc thường trực Công ty TNHH Tư vấn Công nghiệp và Thương mại ô tô Việt Nam, về mặt lý thuyết sẽ có hiện tượng người tiêu dùng ô tô điện cố gắng mua xe trong thời gian hai tháng còn lại này. Nhưng khả năng sẽ không có biến động lớn bởi thị trường ô tô điện tại Việt Nam hiện nay đang được thống trị bởi VinFast và hãng này luôn có cách để giữ chân khách hàng.

Còn theo ông Quang Anh, khi lệ phí trước bạ tăng lên bằng 50% xe nhiên liệu, chưa chắc xe điện đã giảm sức hút rõ rệt bởi ít ra khi mua, khách vẫn được lợi hơn so với ô tô xăng dầu.

Thêm vào đó, nhiều chính sách về giảm khí thải, vùng phát thải thấp tại các đô thị đang được triển khai nên nhận thức người dân về vấn đề ô nhiễm được nâng lên, cũng sẽ khiến xe điện có sức hút nhất định. Việc ảnh hưởng đến doanh số khả năng sẽ chỉ nằm ở phân khúc ô tô điện giá trên 700 triệu đồng.