Những nút thắt trên cần được tháo gỡ để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp (DN) phát triển.

Thủ tục phức tạp và chồng chéo

Một trong những vấn đề lớn nhất mà các DN phải đối mặt khi đầu tư đất đai là thủ tục pháp lý phức tạp và chồng chéo. Hiện nay, để hoàn thành một dự án đầu tư, DN phải trải qua nhiều bước xét duyệt từ nhiều cơ quan khác nhau. Quy trình này yêu cầu rất nhiều loại giấy tờ và thủ tục, gây ra sự chậm trễ và tốn kém cho DN.

Chia sẻ tại Diễn đàn “Kinh doanh và Pháp luật” năm 2024 do Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long chủ trì ngày 9/10, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định, quy trình pháp lý hiện nay quá phức tạp và chưa đồng bộ, tạo ra nhiều rào cản không cần thiết cho các DN. Điều này khiến nhiều dự án đầu tư bị đình trệ hoặc mất cơ hội phát triển. Sự phức tạp trong thủ tục không chỉ gây cản trở cho các DN trong nước mà còn làm giảm sức cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường đầu tư quốc tế.

Thông tin thực tế các DN, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết, thủ tục giải phóng mặt bằng là gánh nặng mà các DN bất động sản hiện đang gặp phải. Để một dự án được chấp thuận, cần rất nhiều con dấu, và có dự án phải cần tới 38-40 con dấu từ các cơ quan khác nhau. Điều này gây ra sự chậm trễ và phức tạp trong quá trình thực hiện dự án.

“Chúng tôi thường xuyên gặp vấn đề với thủ tục điều chỉnh quy hoạch. 100 dự án thì 100 dự án đều phải điều chỉnh quy hoạch, nhiều khi không cần thiết nhưng vẫn phải qua đủ các cấp và phải điều chỉnh chủ trương đầu tư”, ông Quốc Hiệp chia sẻ.

Bên cạnh sự phức tạp về pháp lý, tình trạng chậm trễ trong việc xử lý hành chính cũng là một vấn đề lớn. Nhiều DN cho biết phải chờ đợi hằng tháng, thậm chí cả năm để có thể hoàn thành các thủ tục pháp lý cho dự án của mình. Điều này gây ra những tác động tiêu cực đến tiến độ thực hiện dự án, khiến DN phải gánh chịu những chi phí phát sinh ngoài dự tính.

Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam cho biết, chính sự chậm trễ trong xử lý thủ tục hành chính đã khiến nhiều dự án đầu tư của DN bị đình trệ, gây khó khăn trong việc huy động vốn và triển khai. Hậu quả của sự trì hoãn này không chỉ làm mất niềm tin của các nhà đầu tư mà còn làm giảm hiệu quả kinh tế của các dự án, khi nguồn vốn không thể quay vòng kịp thời.

Ngoài các vấn đề về thủ tục pháp lý và hành chính, sự không nhất quán trong các quy định pháp luật giữa các địa phương cũng là một rào cản lớn. Mỗi tỉnh thành có cách áp dụng quy định pháp luật khác nhau, đặc biệt là trong các vấn đề liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đền bù giải phóng mặt bằng và phân lô, tách thửa. Điều này khiến DN gặp khó khăn khi muốn mở rộng đầu tư tại nhiều tỉnh thành khác nhau.

Việc quy định pháp luật không đồng bộ giữa các địa phương khiến DN gặp khó khăn khi thực hiện dự án ở nhiều tỉnh thành khác nhau. Nhiều khi cùng một quy định nhưng lại được áp dụng khác nhau tại từng địa phương, gây lúng túng trong thực thi và quản lý. Sự không đồng nhất này không chỉ gây khó khăn trong việc quản lý dự án mà còn làm tăng thêm gánh nặng cho DN trong việc tuân thủ các quy định khác nhau.

Nút thắt cần tháo gỡ

Để giải quyết những bất cập đã nêu, các chuyên gia cho rằng việc đơn giản hóa thủ tục hành chính là một trong những giải pháp cấp bách nhất. Các thủ tục cần được tinh giản, loại bỏ những quy định không cần thiết nhằm giảm bớt gánh nặng cho DN. Việc triển khai cơ chế “một cửa” là một trong những giải pháp giúp DN có thể tiếp cận dịch vụ hành chính một cách nhanh chóng, thay vì phải qua nhiều cơ quan xét duyệt.

Theo ông Phan Đức Hiếu, việc đơn giản hóa thủ tục sẽ giúp DN tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tạo sự minh bạch trong quản lý đất đai. Ngoài ra, việc đồng bộ hóa các quy định pháp luật giữa các địa phương cũng là một yếu tố quan trọng. "Khi các quy định được áp dụng đồng nhất trên cả nước, DN sẽ dễ dàng hơn trong việc thực hiện các dự án đầu tư ở nhiều địa phương khác nhau, từ đó giảm thiểu rủi ro và tăng tính minh bạch trong quản lý", ông Hiếu phân tích.

Song song với việc đơn giản hóa thủ tục, việc đẩy nhanh tiến độ xử lý hồ sơ cũng là yếu tố then chốt giúp tháo gỡ khó khăn cho các DN. Để đạt được điều này, cần có sự cải cách mạnh mẽ trong quy trình hành chính, đặc biệt là triển khai cơ chế “một cửa liên thông” nhằm giảm bớt thời gian xét duyệt hồ sơ.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Đính cho rằng: “Việc đẩy nhanh tiến độ xử lý không chỉ giúp DN tiết kiệm thời gian mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế nhanh hơn. Việc rút ngắn thời gian phê duyệt cũng giúp các dự án lớn về cơ sở hạ tầng và bất động sản được triển khai đồng bộ và hiệu quả hơn, từ đó tạo ra nhiều giá trị cho nền kinh tế”.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ vào quy trình quản lý đất đai cũng là một giải pháp khả thi. Hệ thống quản lý dữ liệu đất đai trực tuyến cùng các cổng thông tin điện tử về quy hoạch đất đai sẽ giúp DN dễ dàng tra cứu thông tin, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư nhanh chóng và chính xác hơn. Các công cụ số cũng sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và giảm thiểu sự phụ thuộc vào các cơ quan quản lý.

Một vấn đề quan trọng nữa là phải sửa đổi và hoàn thiện Luật Đất đai để giải quyết các vấn đề về pháp lý liên quan đến đầu tư sử dụng đất. Theo các chuyên gia, cần có những quy định rõ ràng, minh bạch hơn về các vấn đề như chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đền bù giải phóng mặt bằng và phân lô, tách thửa. Điều này không chỉ giúp giảm bớt rủi ro pháp lý cho các DN mà còn tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi hơn.

“Việc hoàn thiện hệ thống pháp lý là bước quan trọng để tháo gỡ các nút thắt về đầu tư đất đai, từ đó giúp DN phát triển bền vững hơn. Những cải cách này sẽ góp phần tạo ra một khung pháp lý ổn định, đảm bảo quyền lợi cho cả DN và nhà nước”, một chuyên gia nhấn mạnh.