Sau một thời gian làm việc ở TPHCM, ông Nguyễn Bình về Quảng Bình sinh sống. Ông Bình có một khoản tiền hoàn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) nhưng chưa biết khi nào mới có thể hoàn tất các thủ tục để nhận được tiền.

Cơ quan thuế thông báo, nếu muốn lấy tiền hoàn thuế, ông phải vào TPHCM. Ông Bình là một trong số nhiều trường hợp cảm thấy thủ tục hoàn thuế quá phiền hà, tạo gánh nặng cho cả người nộp thuế và cán bộ thuế; và vẫn mang đậm dấu ấn cơ chế xin - cho.

Nhiều người chung câu hỏi: Liệu có công bằng không khi người dân chậm nộp thuế thì bị phạt, còn hoàn thuế thì vô thời hạn?

Mấy tháng không thể hoàn tất thủ tục để nhận tiền hoàn thuế, anh Công Tâm (Hà Nội) được bạn bè mách nước về việc thuê dịch vụ. Tìm kiếm trên mạng Internet, anh Tâm thấy khá nhiều địa chỉ cung cấp dịch vụ hỗ trợ làm thủ tục hoàn thuế TNCN. Có nơi ra giá 700-800 nghìn đồng sẽ hoàn tất hồ sơ hoàn thuế TNCN điện tử ngay trong vòng 5 phút, thời gian tiền về tới tay người nộp thuế du di trong khoảng 6-40 ngày.

Một số đơn vị báo cả giá dịch vụ trọn gói hoàn thuế GTGT cho doanh nghiệp gồm phí làm hồ sơ hoàn thuế GTGT từ 8-10 triệu đồng/hồ sơ, cộng thêm phí dịch vụ hoàn thuế GTGT khoảng 3-12% tổng số tiền hoàn thuế.

“Với số tiền hoàn thuế khoảng 10 triệu đồng, tôi đang cân nhắc tìm địa chỉ làm dịch vụ giúp, nhưng cũng sợ bị mất thêm tiền vì thời buổi này thật giả lẫn lộn, đủ kiểu lừa đảo”, anh Tâm băn khoăn.

Hoàn thuế tự động có ích cho cả người nộp thuế và cán bộ thuế, sao không làm?

Những năm gần đây, ngành Thuế luôn khẳng định phương châm “lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ”, nỗ lực phát triển ứng dụng công nghệ phục vụ việc khai, nộp thuế, đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp.

Loạt hệ thống công nghệ hiện đại đã được ngành thuế đầu tư, vận hành như hệ thống thuế điện tử eTax Mobile; ứng dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ quản lý thuế; cơ sở dữ liệu phục vụ việc triển khai các chương trình hỗ trợ người nộp thuế...

Tuy nhiên, việc hoàn thuế tự động vẫn chưa được áp dụng. Người nộp thuế vẫn mất nhiều thời gian, công sức, thậm chí bỏ cuộc trong hành trình đòi tiền hoàn thuế TNCN.

Mất gần 5 tháng mới nhận được tiền hoàn thuế TNCN, chị Phạm Quyên (Hà Nội) thắc mắc: Hệ thống quản lý thuế có thể hiển thị đầy đủ thông tin dữ liệu mà các đơn vị chi trả thu nhập đã nộp thuế cho tôi cũng như số tiền được hoàn thuế. Tại sao không triển khai hoàn thuế điện tử tự động để đỡ mất công sức và thời gian làm nhiều thủ tục mà tôi nghĩ không cần thiết như làm đơn xin hoàn thuế, nộp hóa đơn khấu trừ thuế...

"Ngành thuế chỉ cần gửi thông báo (qua eTax Mobile/email/tin nhắn) về số tiền thuế được hoàn, yêu cầu tôi xác nhận số tài khoản nhận tiền cũng như những thông tin liên quan rồi tự động chuyển khoản tiền này vào số tài khoản mà tôi xác nhận là được. Như vậy vừa đỡ khổ người nộp thuế và bớt áp lực công việc cho cả cán bộ thuế nữa”, chị Phạm Quyên góp ý.

Theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam, tại nhiều quốc gia trên thế giới, việc tính toán các khoản bù trừ hoàn thuế đều đã được tiến hành tự động, rất công khai, minh bạch, rõ ràng.

“Hoàn thuế tự động đem lại lợi ích cho cả người nộp thuế cũng như cán bộ thuế. Tuy nhiên tại Việt Nam, bên cạnh một số vấn đề liên quan cơ chế chính sách pháp luật, cơ sở dữ liệu về thuế vẫn chưa đầy đủ, trong khi các chính sách miễn thuế, hoàn thuế thay đổi liên tục, nên cũng còn nhiều khó khăn để thiết kế cơ chế hoàn thuế tự động”, ông Thịnh nhận định.

PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng Khoa Thuế và Hải quan (Học viện Tài chính) chia sẻ một câu chuyện “trông người lại ngẫm đến ta”.

“Cách đây vài ngày, tôi rời sân bay Incheon Hàn Quốc, số tiền hoàn thuế không nhiều nhưng tôi vẫn thử trải nghiệm. Chỉ cần đưa hộ chiếu gắn chip vào để máy đọc chip, máy sẽ tự nhả tiền, cho phép chọn cả loại tiền theo ý muốn như tiền đồng Việt, USD, won, không hề bắt phải nộp hóa đơn hay làm các thủ tục khai báo.

Mong Việt Nam cũng sẽ triển khai được hoàn thuế tự động như thế. Tất nhiên, để làm được việc đó, chúng ta sẽ phải tiếp tục đầu tư thêm nhiều”, ông Trường kể.

Trao đổi với Báo VietNamNet, bà Nguyễn Thị Thu Hà - Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền - Hỗ trợ người nộp thuế (Tổng cục Thuế) cho biết, ngành Thuế đang nghiên cứu về hệ thống hoàn thuế tự động, sẽ sớm triển khai trong thời gian tới.