Mức giảm trừ gia cảnh đã quá lạc hậu

Tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước sáng nay, 29.5, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho biết, cử tri phản ánh mức giảm trừ gia cảnh, nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc đã quá lạc hậu. Cụ thể, theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân, mức giảm trừ gia cảnh đối với bản thân người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và đối với mỗi một người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng.

Đề nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân chứ không chờ đến 2 năm nữa, tức là phải đến năm 2026 mới được thông qua như đã đề xuất, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu rõ 4 lý do:

Thứ nhất, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng thực sự không còn phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là ở những thành phố lớn đang gây thiệt thòi cho người nộp thuế. Mức giảm trừ 4,4 triệu đồng này đã được duy trì từ năm 2020, trong khi 5 năm vừa qua rất nhiều hàng hóa, dịch vụ thiết yếu đều tăng, thậm chí có những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu còn tăng nhanh hơn tăng thu nhập. Cụ thể, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, giá hàng hóa so với năm 2020: giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27% và đặc biệt giá xăng tăng tới 105%...

Nếu gia đình có con nhỏ phải thuê người trông thì riêng tiền lương trả cho người trông trẻ hiện nay đã không dưới 5 triệu đồng/tháng, chưa kể các khoản chi phí cho trẻ. Nếu gia đình có con đi học, chi phí học hành hiện nay chiếm phần lớn cơ cấu chi tiêu của các gia đình. Nếu gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc thì không chỉ là tiền ăn uống, sinh hoạt mà còn các chi phí y tế, thuốc men...

Do đó, quy định về mức giảm trừ gia cảnh như hiện nay chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và các cá nhân cũng như chưa phản ánh thực tế cuộc sống hiện nay.

"Nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới được thông qua quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất sẽ rất nhiều người dân ở trong cảnh phải thắt lưng buộc bụng, nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân”, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu rõ. 

Thứ hai, sự bất hợp lý trong tính theo rổ hàng hóa CPI. Theo quy định tại Điều 19 của Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi chỉ số giá tiêu dùng CPI biến động trên 20% Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Tại buổi họp báo thường kỳ tháng 3 vừa qua, đại diện Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh bởi vì biến động CPI chưa đến 20%.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy dẫn ý kiến của các chuyên gia và cử tri cho rằng, việc lấy tiêu chí là biến động CPI trên 20%, tức là phải dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng là bất hợp lý.

Các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu của người dân chỉ khoảng trên 20 mặt hàng, trong khi phải chờ tính mức trung bình của mức giá 752 mặt hàng sẽ rất lâu mới được mức điều chỉnh gia cảnh, thậm chí 6 - 7 năm. "Đây là khoảng thời gian quá dài, sẽ không phản ánh kịp thời những biến động trong chi tiêu của người dân và các hộ gia đình, do vậy sẽ gây thiệt thòi cho người dân", đại biểu nói. 

Không điều chỉnh kịp thời sẽ ảnh hưởng đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương

Thứ ba, quy định về mức giảm trừ gia cảnh hiện nay, theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, cũng chưa phù hợp với điều kiện của một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như ở nước ta.

Với một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp, cho nên phần lớn thu nhập của người dân sẽ dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, ví dụ thu nhập 10 triệu đồng/tháng thì chi cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chiếm đến 70%.

Khảo sát của các chuyên gia Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho thấy, đối với những quốc gia có thu nhập cao tương đương khoảng 100 triệu đồng/tháng thì chi cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chỉ chiếm 30 - 40%, do đó quy định về mức giảm trừ gia cảnh hiện nay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chi cho nhu cầu thiết yếu của người dân.

Thứ tư, lương tăng, nhưng thuế thu nhập và mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh kịp thời sẽ dẫn đến bất cập.

Theo kế hoạch, từ ngày 1.7 tới đây sẽ thực hiện chính sách cải cách tiền lương và dự kiến mức lương bình quân chung của cán bộ, công chức, viên chức sẽ được tăng khá nhiều so với hiện nay.

Tuy nhiên, lương tăng nhưng mức thuế thu nhập cá nhân và mức giảm trừ gia cảnh chưa được điều chỉnh kịp thời sẽ gây âu lo cho người lao động, bởi vì lương tăng đồng nghĩa với việc thu nhập tính thuế sẽ tăng. Chính vì vậy, việc không điều chỉnh kịp thời sẽ cũng ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương.

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy kiến nghị Chính phủ sớm trình sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối tháng 10 năm nay và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5.2025 để đúng như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ với phương châm " 5 quyết tâm", "5 đẩy mạnh", " 5 bảo đảm".