Tháng 5/2018, Trung ương ban hành Nghị quyết 27-NQ/TW về cải cách chính sách tiền lương đối với khu vực DN, triển khai từ năm 2019. Tới nay, các cải cách đã thực hiện được 5 năm, nhưng thay đổi phần lớn mới dừng trên quy định, còn thu nhập thực tế của người lao động (NLĐ) chưa nhiều chuyển biến, thậm chí giảm, do kinh tế khó khăn vì ảnh hưởng dịch COVID-19.

Giai đoạn 2019-2023, tiền lương tối thiểu vùng tăng 3 lần, với tổng mức tăng 16,8%. Hiện, lương tối thiểu Vùng I là 4,68 triệu đồng/tháng; Vùng II là 4,16 triệu đồng/tháng; Vùng III là 3,64 triệu đồng/tháng; Vùng IV là 3,25 triệu đồng/tháng.

Tuy nhiên, cùng giai đoạn trên, thực tế thu nhập của NLĐ lại giảm. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, năm 2018, thu nhập bình quân NLĐ là 4,8 triệu đồng/người/tháng, riêng nhóm làm công hưởng lương (LĐ hợp đồng) đạt 5,8 triệu đồng/tháng; năm 2019 con số tương ứng tăng lên 5,6 và 6,7 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, hai năm tiếp theo, lương bình quân tương ứng giảm còn 5,5 và 6,6 triệu đồng/tháng, do DN gặp khó khăn vì dịch COVID-19. Tới năm 2022, thu nhập phân chia theo 2 nhóm trên tăng lên 6,7 và 7,5 triệu đồng/tháng.

Cải cách tiền lương hướng tới mục tiêu tiền lương tối thiểu đáp ứng mức sống tối thiểu của công nhân và gia đình họ. Ảnh minh họa: PT

Về thí điểm tiền lương khối DN nhà nước, Nghị quyết 27 đặt mục tiêu, từ năm 2021, thực hiện quản lý LĐ, tiền lương theo phương thức khoán, tiến tới giao khoán nhiệm vụ vào năm 2030. Trên cơ sở đó, đầu năm 2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định 20/2020 thí điểm cơ chế tiền lương với Tập đoàn Bưu chính Viễn thông, Tổng Cty Hàng không, Tổng Cty Quản lý bay trong 1 năm. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch COVID-19, nên việc thí điểm lương kéo dài tới nay. 

Với khối DN nhà nước, song song với thí điểm 3 DN kể trên, Bộ LĐ-TB&XH đã xây dựng quy định quản lý tiền lương áp dụng chung, ban đầu dự kiến áp dụng từ năm 2021. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch COVID-19, nên cơ chế này chưa áp dụng. Trước mắt, Bộ LĐ-TB&XH đang xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 51, 52 năm 2016 về quản lý LĐ, tiền lương, thưởng tại DN 100% vốn nhà nước, dự kiến trình Chính phủ vào tháng 9 tới.