Dự kiến dịp 30/4 - 1/5 sắp tới, 2 dự án thành phần cuối cùng được đầu tư bằng hình thức đối tác công tư PPP là Cam Lâm - Vĩnh Hảo và Diễn Châu - Bãi Vọt sẽ đi vào khai thác, đánh dấu mốc hoàn thành 654 km cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1.

Anh Quang (trú tại Quận 1, TP. Hồ Chí Minh) chia sẻ, sau khi cao tốc Vĩnh Hảo - Cam Lâm hoàn thành sẽ nối liền một dải với các tuyến cao tốc Long Thành - Dầu Giây, Dầu Giây - Phan Thiết, Phan Thiết - Vĩnh Hảo và Cam Lâm - Nha Trang.

Từ đó lộ trình Nha Trang - TP. Hồ Chí Minh sẽ có cao tốc xuyên suốt, thời gian di chuyển khoảng 4 - 5 giờ đồng hồ, giảm được một nửa so với di chuyển bằng Quốc lộ 1A. Gia đình sẽ có nhiều lựa chọn mỗi dịp đi du lịch, có thể sử dụng phương tiện cá nhân vừa ngắm cảnh vừa có thể chủ động được lộ trình và tránh phụ thuộc vào vé tàu, vé máy bay.

Điều anh Quang phải suy nghĩ là việc thiếu trạm dừng nghỉ, trạm xăng dầu. Trên hành trình khoảng 380 km mới có một điểm dừng chân ở đoạn TP. Hồ Chí Minh - Long Thành. Đoạn còn lại 327 km từ Đồng Nai qua Bình Thuận, Ninh Thuận đến Nha Trang chưa có trạm dừng nghỉ.

Nhiều sự cố, tai nạn giao thông đáng tiếc có nguyên nhân từ việc đầu tư chưa đồng bộ hạ tầng đường cao tốc. Ảnh: TL

“Đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết - Dầu Giây với khoảng 200 km lưu thông nhưng không có một trạm dừng chân nào, đặc biệt là tuyến Vĩnh Hảo - Phan Thiết chỉ có 2 làn xe mỗi bên, thỉnh thoảng mới có dải dừng xe khẩn cấp, nếu dừng lại đi vệ sinh là vô cùng nguy hiểm” - anh Quang đắn đo.

Là một lái xe tải đường dài, anh Quý (quê Quảng Trị) cho biết, hiện hệ thống cao tốc các tỉnh phía Bắc cũng như miền Trung đã và đang hoàn chỉnh hơn nhiều nhưng cũng không tránh được thiếu trạm dừng nghỉ, điều này rất nguy hiểm.

Đặc biệt với cánh tài xế đường dài những khi mệt mỏi muốn ngả lưng hay tiếp nhiên liệu hoặc đơn giản muốn đi vệ sinh cũng không biết làm thế nào. Nếu dừng đỗ lung tung thì sẽ bị camera phạt nguội.

“Cao tốc Cam Lộ - La Sơn dài cả 100 km vừa được đưa vào khai thác cũng không có lấy một trạm dừng nghỉ nào. Tuyến đường được phân kỳ đầu tư 2 làn xe, thời gian qua liên tiếp xảy ra tai nạn. Mấy ngày trước thời tiết miền Trung nắng như đổ lửa, xe phải lưu thông liên tục trên đường nên nhiều sự cố vỡ lốp đã xảy ra” - anh Quý ngán ngẩm.

Nhiều ý kiến cho rằng, vì lý do an toàn, một vài quốc gia quy định tài xế không được chạy liên tiếp quá 2 - 3 giờ đồng hồ nên trạm dừng chân là một trong những hạng mục rất quan trọng, gần như là bắt buộc. Tại sao khi thực hiện dự án cao tốc hạng mục trạm dừng nghỉ lại ít được quan tâm đến vậy? Tầm nhìn khi làm cao tốc ở đâu?

Trạm dừng chân không chỉ là nơi để hành khách giải quyết các nhu cầu tối thiểu như đi vệ sinh, ăn uống hay nhu cầu tăng thêm như mua sắm, ngắm cảnh… mà còn để đảm bảo an toàn giao thông. Cao tốc ở Việt Nam thì đường hẹp, ít làn, một số tuyến còn không có cả đường tránh.

Không thể chậm trễ hơn nữa 

Trao đổi với PV, một chuyên gia trong lĩnh vực giao thông cho rằng, từ thiết kế cơ sở đến thiết kế thi công qua biết bao nhiêu khâu thẩm tra, thẩm định nhưng một số tuyến cao tốc dù đã đi vào khai thác nhiều năm cũng không hề được đầu tư trạm dừng nghỉ. Đến khi bất cập, tai nạn và dư luận bức xúc, lúc này vấn đề mới được tính đến.

“Điều này cho thấy cơ quan quản lý mới tập trung vào việc thông xe, thông tuyến, chứ chưa chú trọng đến các hạng mục phục vụ vận tải. Phát triển trạm dừng nghỉ bên cạnh chức năng đảm bảo an toàn, đáp ứng nhu cầu cấp thiết của lái xe và hành khách thì cũng là phát triển dịch vụ, kinh tế, thậm chí là phát triển du lịch. Do đó nên cần thực hiện và vận hành trạm dừng nghỉ song song tiến độ xây dựng đường cao tốc” - vị chuyên gia nhận định.

Sớm hoàn thiện hệ thống trạm dừng nghỉ trên đường cao tốc. Ảnh minh họa

Ông Nguyễn Văn Quyền - Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam cho hay, nhiều doanh nghiệp vận tải phản ánh việc thiếu trạm dừng nghỉ, nhất là trên một số đoạn cao tốc Bắc - Nam phía Đông vừa đưa vào khai thác là một trong những khó khăn của các tài xế và hành khách.

Đặc biệt là tài xế không đảm bảo sức khỏe và sự tập trung do không được nghỉ ngơi cần thiết. Khi lái xe đi trên những tuyến đó đồng thời phải chấp hành thời gian lái xe trong ngày cũng như thời gian lái xe liên tục theo quy định.

Rồi khi có nhu cầu sử dụng những dịch vụ như nghỉ ngơi, cà phê, uống nước để đảm bảo sự tỉnh táo. Bởi vậy, khi thiếu các trạm dừng nghỉ thì rõ ràng nó ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động vận tải cũng như đảm bảo an toàn giao thông.

Theo chuyên gia giao thông, TS. Phan Lê Bình, đường cao tốc hình thành nhưng chưa hoàn thiện được các trạm dừng nghỉ là một điểm hạn chế, làm giảm tính tiện lợi của đường cao tốc đối với lái xe và hành khách.

Trong bối cảnh chưa có được trạm dừng nghỉ trên tuyến, cách xử lý an toàn nhất là tài xế cần cho xe ra khỏi cao tốc, đi đến các nhà hàng, quán ăn ven các quốc lộ để cho khách cùng lái xe đi vệ sinh và nghỉ ngơi. Tuy nhiên, điều này khiến cho xe phải tốn thời gian nhiều hơn, kéo dài hành trình.

Việc các lái xe dừng đỗ trên làn dừng khẩn cấp trong thời gian dài tiềm ẩn rủi ro tai nạn giao thông rất cao; nhất là trong bối cảnh người lái xe ở nước ta vẫn chưa có thói quen không được lưu thông trên làn khẩn cấp. Vào ban đêm, khi tầm nhìn kém, khả năng xảy ra tai nạn nghiêm trọng là rất cao.

Hiện Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã phê duyệt 36 trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông nhưng tiến độ triển khai đến nay vẫn chậm so với yêu cầu.

Tại Hội nghị giao ban công tác quý I và triển khai nhiệm vụ trọng tâm quý II/2024 của Bộ GTVT, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đã yêu cầu Vụ Kết cấu hạ tầng giao thông, Cục Đường cao tốc khẩn trương phối hợp với Bộ Tư pháp xây dựng thông tư hướng dẫn theo trình tự rút gọn để kịp thời triển khai lựa chọn nhà đầu tư trạm dừng nghỉ.

Các Ban quản lý dự án trên cơ sở các vị trí trạm dừng nghỉ đã được quy hoạch, nghiên cứu phương án làm một số điểm dừng nghỉ tạm, có thể làm trước khu vực nhà vệ sinh, đáp ứng nhu cầu người dân lưu thông trên tuyến.