Nhiều quy định

Theo thống kê, tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, xe mô tô, xe gắn máy chiếm đến 95% về số lượng, mặc dù, chỉ tiêu thụ 56% lượng xăng nhưng lại thải ra tới 94% lượng HC; 87% lượng CO; 57% lượng NOx trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới.

Vì vậy, sau hơn 1 năm chuẩn bị, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (TNMT) và Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) bắt đầu triển khai chương trình "Thí điểm đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn Thủ đô".

Theo đó, việc “đổi xe cũ lấy xe mới” để bảo vệ môi trường là thí điểm được Hà Nội đưa ra trong chương trình “Xe sạch - trời xanh”. Chương trình do Sở TNMT, Sở GTVT phối hợp với VAMM tổ chức từ ngày 12/11 (dự kiến kết thúc vào ngày 30/11).

Bên cạnh đó, chương trình gồm 4 hoạt động: Đo kiểm khí thải, thí điểm tiếp nhận xe mô tô, xe gắn máy cũ mà người dân thải bỏ và hỗ trợ chuyển đổi sang xe máy mới, khảo sát ý kiến người dân về tác động của chính sách kiểm soát khí thải xe máy.

Cụ thể, đối với xe máy cũ đăng ký lần đầu trước năm 2002, thuộc 5 hãng xe Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio, SYM, người dân có nhu cầu chuyển đổi sang xe máy mới sẽ được tư vấn, hướng dẫn. Nếu đáp ứng các điều kiện của chương trình, chủ phương tiện sẽ nhận được các mức hỗ trợ tối đa lên đến 4 triệu đồng (khoản hỗ trợ tùy theo chính sách khuyến mại của từng hãng xe và giảm giá trực tiếp trên giá xe mới).

Điều kiện cụ thể như xe đăng ký tại Hà Nội, có đầy đủ các bộ phận (khung xe, động cơ, bình nhiên liệu, tay nắm, bánh xe, giảm xóc, ống xả); xe máy hoàn tất thủ tục thu hồi đăng ký xe, biển số xe với cơ quan đăng ký (có giấy chứng nhận thu hồi đăng ký xe, biển số xe được cấp bởi cơ quan đăng ký); người dân đồng ý tự nguyện bàn giao lại xe máy cũ, đồng thời muốn chuyển sang xe mới thuộc 5 hãng xe trên.

Đối với xe máy từ 5 năm trở lên (đăng ký trước năm 2017), người dân được tặng dầu nhớt, trường hợp xe không đạt chuẩn khí thải sẽ được hỗ trợ một phần chi phí bảo dưỡng tối đa không quá 200.000 đồng/xe để sửa chữa các bộ phận liên quan đến khí thải. Ngoài ra, chủ phương tiện sẽ được kiểm tra miễn phí khí thải tại 8 điểm kiểm định hiện có trên địa bàn các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Cầu Giấy, Thanh Xuân và Hà Đông.

Theo số liệu của chương trình, hiện trên địa bàn thành phố Hà Nội có hơn 5,7 triệu xe máy, trong đó có nhiều xe cũ, sản xuất trước năm 2000. Ngoài ra, thành phố còn có trên 730.000 ôtô, chưa kể nhiều phương tiện từ ngoại tỉnh thường xuyên tham gia giao thông trên địa bàn.

Người dân gặp khó

Theo ghi nhận của PV Báo Đại Đoàn Kết Online tại các điểm tư vấn, hỗ trợ người dân đổi xe cũ lấy xe mới vắng bóng người đổi xe do không đáp ứng được tiêu chí của chương trình. Tại cửa hàng bán xe Honda trên đường Trần Phú, Hà Nội có 3 khách hàng muốn đổi xe cũ lấy xe mới, nhưng ngay tiêu chí đăng ký xe tại Hà Nội thì cả 3 khách hàng này đều không đáp ứng được.

Ông Nguyễn Văn An (57 tuổi, làm nghề chở hàng tại chợ Long Biên) cho biết, chiếc xe của tôi được sản xuất từ những năm 1997, sau hơn 20 năm sử dụng chiếc xe máy đã xuống cấp, hầu hết các bộ phận trên xe đều đã được sửa chữa do nhiều năm sử dụng. “Dù đã sửa chữa rất nhiều lần, nhưng xe có tuổi đời cao, mỗi khi đi trên phố thấy mọi người khá khó chịu với tiếng ồn, khói từ chiếc xe của mình cũng khiến tôi ái ngại”.

"Sau nhiều năm đi làm tôi cũng dành dụm được một số tiền nhỏ để đổi sang một chiếc xe máy tốt hơn thì nghe tin Nhà nước có chính sách thu hồi xe máy cũ hỗ trợ người dân đổi xe máy mới tôi rất mừng. Tuy nhiên, khi tôi đến cửa hàng hỗ trợ tư vấn đổi xe mới lấy xe cũ thì mình lại không đáp ứng đủ tiêu chí của chương trình. Do chiếc xe có tuổi đời hơn 20 năm, tôi không còn nhớ mình đã để chiếc đăng kí xe của mình ở đâu, vì vậy, tôi không được đổi xe máy mới”, ông An cho biết thêm.

Tuy nhiên, dù có đạt đủ các điều kiện của chương trình nhiều người dân rất khó để  sở hữu một chiếc xe máy rẻ nhất trên thị trường hiện nay. Theo đó người mua phải chi tổng số tiền khoảng 20 triệu đồng. Với mức này, người mua nếu được hỗ trợ 2 triệu, thì họ vẫn phải bỏ ra đến khoảng… 18 triệu đồng. Tương tự với đó, người mua xe 30 triệu sẽ phải bỏ ra 27 triệu và người mua xe 40 triệu phải bỏ ra 36 triệu đồng.

Trao đổi với PV Báo Đại Đoàn Kết Online, chị T., Cửa hàng trưởng một của hãng xe máy trên đường Phạm Văn Đồng (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Sau 2 ngày, vẫn chưa có khách hàng nào đến cửa hàng của chúng tôi để tham gia chương trình đổi xe cũ lấy xe mới. Cũng có người đăng ký nhưng một số khách hàng gặp khó khăn do họ không có hộ khẩu Hà Nội".

Bên cạnh đó, với tình hình phát triển kinh tế, xã hội, lượng xe đăng ký từ trước năm 2002 (tính đến nay là 20 năm) hiện ở Hà Nội không còn nhiều. Đa số chủ của những phương tiện này là những người có thu nhập thấp, họ khó có thể phụ thêm một số tiền lớn để đổi xe, nhận mức hỗ trợ từ 2-4 triệu đồng.

Tương tự, anh N., Cửa hàng trưởng một hãng xe lớn trên đường Trần Phú (Hà Đông, Hà Nội) cho biết ,chương trình đã triển khai được 2 ngày nhưng chưa có khách hàng nào đến tham gia chương trình đổi xe cũ lấy xe mới. Chủ yếu là khách hàng đến kiểm tra khí thải của xe, mỗi ngày cửa hàng có khoảng 40 lượt khách đến kiểm tra, nhưng 80% xe không đáp ứng được yêu cầu về khí thải. Đặc biệt, những xe sử dụng bộ chế hòa khí thường, 100% đều không đáp ứng được yêu cầu về khí thải dù mới chỉ 5 năm sử dụng.

Tại cửa hàng cũng có 1 số khách hàng quan tâm nhưng do vấn đề thủ tục, nhiều người e ngại mất thời gian trong khi mức hỗ trợ chưa cao. Bên cạnh đó, những xe từ trước năm 2002 lượng xe chính chủ thì còn rất ít, song, nếu xe không chính chủ cũng không được hỗ trợ. "Theo tôi, chương trình này rất tốt, tuy nhiên, phải tính toán lại các tiêu chí, hỗ trợ người dân làm thủ tục đổi xe máy mới, nhanh chóng, tiện lợi thì sẽ được đông đảo người dân quan tâm", anh N. nói.