Trước thềm "ngày hội toàn dân", nhìn lại chặng đường 75 năm phát triển, có thể thấy một sợi chỉ đỏ xuyên suốt: Quốc hội đã luôn gắn bó, đồng hành cùng dân tộc, luôn là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, dù trong bất kỳ hoàn cảnh, giai đoạn lịch sử nào, đều hoàn thành trọng trách của cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam với những đóng góp to lớn, quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của đất nước.

Ông Đặng Quân Thụy, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội nhớ lại: Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên, người dân được tự do lựa chọn và bầu ra những người đại diện, xứng đáng thay mặt nhân dân gánh vác công việc chung của đất nước. Ðó là một ngày vui của đồng bào và chiến sĩ cả nước, thể hiện tinh thần đoàn kết của nhân dân ta trong việc bảo vệ những thành quả của Cách mạng Tháng Tám và đưa nhân dân Việt Nam đi vào con đường mới. Tự do bầu cử là quyền lợi và trách nhiệm của mỗi người dân ở một nước có độc lập.

Trên Báo Cứu Quốc số 130 ra ngày 31/12/1945 đã đăng bài viết: “Về ý nghĩa Tổng tuyển cử" của Bác Hồ. Người đã chỉ rõ quyền bầu cử, ứng cử: "…trong Tổng tuyển cử, hễ là người muốn lo việc nước thì đều có quyền ứng cử, hễ là công dân thì đều có quyền đi bầu cử, không phân chia trai gái, giàu nghèo, tôn giáo, giai cấp, đảng phái, hễ là công dân Việt Nam thì đều có hai quyền đó".

Theo ông Chu Đức Tính, nguyên Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh, một ngày trước khi diễn ra cuộc Tổng tuyển cử, chiều 5/1/1946, trước hơn hai vạn đồng bào Thủ đô Hà Nội đang mít tinh ủng hộ cuộc bầu cử, Bác Hồ đã nói: "Làm việc bây giờ là hi sinh phấn đấu, quên lợi riêng mà nghĩ đến lợi chung...". Hướng về phía cử tri Bác đã căn dặn: "Những ai muốn làm quan cách mạng thì không nên bầu. Ngày mai không ai ép, không ai mua, toàn dân sẽ thực hiện quyền dân chủ của mình". Hướng về phía các ứng cử viên Bác nhắn nhủ: "Ngày mai dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng để thay mặt cho mình gánh vác việc nước. Ngày mai người ứng cử thì đông, nhưng số đại biểu được bầu thì ít, tất nhiên có người được cử, có người không được cử, những người trúng cử sẽ phải ra sức giữ vững nền độc lập của Tổ quốc, ra sức mưu cầu hạnh phúc cho đồng bào, phải luôn luôn ghi nhớ và thực hành câu: Vì lợi nước, quên lợi nhà; vì lợi chung, quên lợi riêng"...

Về ý nghĩa của cuộc bầu cử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Tổng tuyển cử là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những người có tài, có đức, để gánh vác công việc nước nhà”. Từ đó, Bác khẳng định: “Tổng tuyển cử tức là tự do, bình đẳng; tức là dân chủ, đoàn kết”.

Cũng theo ông Chu Đức Tính, sau thành công vĩ đại của Cách mạng tháng Tám, mặc dù trong điều kiện muôn vàn khó khăn, thù trong giặc ngoài, nhưng vì quyền lợi tối cao của dân tộc, quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do vừa giành được, củng cố chính quyền cách mạng non trẻ, tiếp tục đoàn kết mọi lực lượng yêu nước, với sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, cuộc Tổng tuyển cử ngày 6/1/1946 đã hoàn toàn thắng lợi, đi vào lịch sử dân tộc, đánh dấu một mốc son chói lọi của tiến trình xây dựng thể chế dân chủ, khẳng định về mặt pháp lý quyền làm chủ của nhân dân Việt Nam: Từ thân phận nô lệ, đứng lên giành độc lập, làm chủ vận mệnh quốc gia, tự tổ chức ra Nhà nước của mình - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Châu Á.

Thắng lợi này đã mở ra một thời kỳ mới của đất nước có một Quốc hội, một Chính phủ thống nhất, một bản Hiến pháp 1946 tiến bộ và một hệ thống chính quyền có đầy đủ cơ sở về mặt pháp lý để đại diện cho Nhân dân Việt Nam về mặt đối nội và đối ngoại.

14 khóa Quốc hội là một quá trình liên tục, kế thừa và phát triển, không ngừng đổi mới để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của mỗi giai đoạn cách mạng. Kinh nghiệm thực tiễn của Quốc hội khoá trước luôn là bài học quý cho việc củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động Quốc hội khóa sau.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định: Phát huy thành tựu to lớn của 14 khóa Quốc hội, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 được Quốc hội quyết định tổ chức vào ngày 23/5/2021 trên phạm vi cả nước là sự kiện chính trị quan trọng của đất nước nhằm lựa chọn, bầu ra những đại biểu tiêu biểu, xứng đáng, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân trong Quốc hội và HĐND các cấp nhiệm kỳ mới, góp phần tích cực vào việc xây dựng, củng cố và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đồng quan điểm này, ông Phạm Văn Tuấn, ĐBQH khóa XIV, Đoàn đại biểu tỉnh Thái Bình cho rằng, cuộc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 diễn ra trong bối cảnh công cuộc đổi mới ở nước ta sau 35 năm đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên các lĩnh vực đời sống xã hội, nhưng cũng đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19. Tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, chiến tranh thương mại, công nghệ, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ diễn ra gay gắt, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, nhân tố bất ổn mới. Các thế lực thù địch vẫn tiếp tục tìm mọi cách chống phá sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Tình hình đó đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phải ra sức phấn đấu, đoàn kết thống nhất, chung sức đồng lòng, tận dụng mọi thời cơ thuận lợi, vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Trong bối cảnh thực hiện nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân theo Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức Quốc hội năm 2015 (vừa được bổ sung một số điều theo Luật số 65/2020/QH14), Luật Tổ chức chính quyền địa phương (vừa được bổ sung một số điều theo Luật số 47/2019/QH14), Luật bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND năm 2015 đã và đang đặt ra các yêu cầu cao hơn đối với tổ chức, hoạt động của Quốc Hội trong nhiệm kỳ mới.

Cuộc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp lần này được Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ xác định là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị trong năm 2021.  Đây là đợt vận động và sinh hoạt dân chủ sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân để lựa chọn, bầu được những đại biểu ưu tú, đại biểu cho nhân dân cả nước tại Quốc hội - Cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất; các đại biểu đại diện cho nhân dân địa phương tại HĐND các cấp - Cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương trong nhiệm kỳ 2021 - 2026. Nhớ lại những lời dặn dò của Bác trong ngày Tổng tuyển cử đầu tiên, cử tri và các ứng cử viên cả nước càng thấm thía về vai trò của mỗi đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp, để thực hiện trọn vẹn vai trò của mình trong việc góp phần xây dựng bộ máy của các cơ quan đại biểu của nhân dân.