Thế giới đã rất quen thuộc với những từ mới trong vốn từ vựng hàng ngày như kiểm dịch, đeo khẩu trang, che mặt, … và giãn cách xã hội, vì Covid-19 và đại dịch toàn cầu hiện nay. Hơn 100 năm trước, trong đại dịch Cúm Tây Ban Nha 1918-1919, cũng từng xảy ra trường hợp tương tự. Sự khác biệt lớn giữa lúc đó và bây giờ là những tiến bộ vượt bậc trong công nghệ và chăm sóc y tế.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (Centers for Disease Control and Prevention CDC), đã có 500 triệu người dương tính và 50 triệu người chết do dịch cúm Tây Ban Nha gây ra. Lan đến Alaska vào mùa xuân năm 1919, dịch cúm Tây Ban Nha đã nhanh chóng quét sạch nhiều ngôi làng. Tại một nơi hoang dã như Alaska với cơ sở hạ tầng kém, sự chăm sóc y tế nghèo nàn hơn một trăm năm trước, cúm Tây Ban Nha chắc chắn là một bản án tử hình.
Thế chiến I vừa kết thúc và ngày 26/5/1919, tàu USS Unalga đang tuần tra quanh quần đảo Aleutian, gần đảo Akun nằm trong vịnh Seredka. Thủy thủ đoàn và con tàu về mặt kỹ thuật vẫn được coi là một phần của lực lượng hải quân. Vai trò của họ trong thời điểm đó là thực thi pháp luật, kiểm tra, vận chuyển thư từ và cứu hộ…Họ có thể chăm sóc y tế cho những người có vấn đề về sức khỏe, ốm đau....
Sau một ngày huấn luyện vất vả, thủy thủ đoàn đang nghỉ ngơi thì nhận được cuộc gọi báo động từ một khu định cư mới hơn trên đảo Unalaska - nơi một đợt dịch cúm Tây Ban Nha đang bùng phát nghiêm trọng. Những người lính tuần duyên tỏ ra không ngần ngại, họ dự định cập bến vào lúc bình minh để giúp đỡ người dân.
Mặc dù ban chỉ huy nhận được một cuộc gọi khẩn cấp khác từ một khu định cư ở Vịnh Bristol, nhưng thuyền trưởng đã quyết định đến đảo Unalaska trước. Khi thủy thủ đoàn rời tàu lên bờ, họ đã hoàn toàn bị sốc. Toàn bộ khu định cư đã bị nhiễm cúm Tây Ban Nha, kể cả bác sĩ. Họ cũng phát hiện ra rằng, chỉ trừ một người, còn tất cả các nhân viên điều hành đài liên lạc nhỏ của Hải quân Hoa Kỳ cũng bị nhiễm bệnh. Thủy thủ đoàn tàu USS Unalga là hy vọng sống sót cuối cùng của họ.
80 thành viên thủy thủ đoàn đã lên bờ. Dược sĩ E.S. Chase, Thiếu úy bác sĩ F.H. Johnson và Trung úy nha sĩ E.W. Scott là những người duy nhất trên tàu được đào tạo bài bản về y tế. Mặc dù vậy, tất cả các thành viên thủy thủ đoàn đều tham gia dập dịch. Trong hơn một tuần, họ là nguồn lực duy nhất hỗ trợ cho dân đảo Unalaska, không có gì ngoài khẩu trang bằng vải để bảo vệ bản thân.
Thuyền trưởng đã quyết định sử dụng thực phẩm dự trữ trên tàu để nuôi sống cư dân đảo. Có thời điểm, tàu cung cấp tới 1.000 suất ăn mỗi ngày. Nhóm cảnh sát biển thậm chí còn xây dựng một bệnh viện dã chiến bé với hệ thống bơm và điện được cung cấp từ động cơ của chính con tàu USS Unalga.
Do không có thiết bị bảo hộ thích hợp mà ngày nay chúng ta biết là rất quan trọng, nhiều thủy thủ đoàn đã bị ngã bệnh, bao gồm cả thuyền trưởng. Không quản ngại nguy hiểm, khó khăn và điều kiện thiếu thốn, thủy thủ đoàn vẫn tiếp tục làm việc, không đầu hàng. Mặc dù 80 người đã chiến đấu hết mình để cứu người, nhưng họ đã buộc phải chôn cất 45 người dân xấu số, không thể vượt qua được dịch cúm Tây Ban Nha.
Thủy thủ đoàn USS Unalga không chỉ chăm sóc cho những người bệnh, mà còn cưu mang con trẻ của những người quá cố vì trại trẻ mồ côi cũng hoạt động hết công suất mà vẫn thiếu chỗ. Nếu không làm như vậy, lũ trẻ có nguy cơ chết vì đói, rét và thậm chí làm mồi cho những con chó hoang hung dữ đang lang thang trên đảo. Nhiều thành viên thủy thủ đoàn còn khâu quần áo cho trẻ em.
Ngày 3/6/1919, tàu tuần duyên Cutter đã đến hỗ trợ những nỗ lực của thủy thủ đoàn tàu USS Unalga. Với việc thủy thủ đoàn của cả hai tàu cùng điều dưỡng và chăm sóc người bệnh, quá trình hồi phục của người bệnh đã bắt đầu. Nhờ sự cống hiến hết mình của của những người lính tuần duyên, tỷ lệ tử vong của dân đảo Unalaska chỉ 12% trong khi tại phần lớn các khu vực Alaska có tỷ lệ tử vong 90%.
Cuối đợt dịch cúm Tây Ban Nha, theo thống kê, khoảng 3.000 người Alaska đã thiệt mạng, hầu hết là dân bản địa. Sự hy sinh phi thường, những nỗ lực hết mình và sự sáng tạo của những người lính tuần duyên đã cứu thị trấn đảo Unalaska thoát khỏi số phận bi thảm./.
