Những năm gần đây, thương mại điện tử trở thành kênh mua sắm quen thuộc của hàng triệu khách hàng. Chỉ cần đăng nhập vào ứng dụng, đặt mua sản phẩm, một vài ngày sau, khách hàng được shipper gõ cửa tận nhà, giao hàng. 

Tuy nhiên, vì chạy theo lợi nhuận, không ít người bán đã sử dụng mọi mánh khóe, trong đó có việc dựng, chế tin giả, lừa đảo người dùng đến gian hàng của mình. Điển hình trong số đó là các đối tác đang bán hàng trên nền tảng Shopee.

Dựng, chế tin giả lừa đảo người dùng đến gian hàng Shopee diễn ra phổ biến trên Facebook.

Khi mới thâm nhập vào Việt Nam, Shopee đã "trắng" doanh thu từ năm 2016 đến 2018 nhằm tập trung nguồn lực vào việc chiếm thị phần. Đi kèm với việc không có doanh thu, công ty này cũng liên tục báo lỗ.

Chia sẻ với PV báo Giao Thông, anh Nguyễn Duy Khánh (Liễu Giai, Hà Nội) bức xúc vì bị lừa chui vào link quảng cáo bán hàng trên Shopee hết lần này đến lần khác. 

Theo đó, mỗi lần lướt facebook, anh lại nhận được hàng loạt những tin tức giật gân như: "Minh Hằng tuyên bố chồng đại gia có vợ hai. Là một ca sỹ nổi tiếng trong giới showbiz". Tò mò, anh Khánh bấm vào đường dẫn. 

Tuy nhiên, sau đó anh Khánh lại được "dẫn dụ" đến một gian hàng trên Shopee với sản phẩm chào bán là hộp cơm giữ nhiệt. Tại đây quảng cáo chương trình giảm giá bộ hộp cơm giữ nhiệt kèm muỗng nĩa Lock&Lock từ 1.667.000 đồng còn 1.250.000 đồng/bộ và miễn phí ship. Anh Khánh bấm thoát khỏi trang thương mại điện tử này, song cũng phải mất vài thao tác mới đóng được cửa sổ quảng cáo trên.

Chưa hết bực vì cú lừa này, anh Khánh lại thấy dòng thời gian xuất hiện thông tin tương tự: "Diễn biến nóng hổi vụ Nam Thư bị tố nẫng chồng người ta: Chính thất lên tiếng xin lỗi...". Lần này, tin giả lại kết nối anh Khánh đến gian hàng bán gel rửa mặt cho da dầu nhạy cảm La Roche-Posay trên Shopee, quảng bá được sale còn 343.000 đồng từ giá 410.000 đồng... 

Chị Nguyễn Thúy Nga (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng bị "tra tấn" bởi những tin giả nhằm lôi kéo khách hàng đến gian hàng trên Shopee mỗi ngày. Từ thông tin "Lan Ngọc sang Úc sinh con, cha cháu bé lộ diện" đến "Quỳnh Thư tung bằng chứng Diệp Lâm Anh bị chồng cũ ngán đến tận cổ"; "Cư dân mạng bóc mẽ chuyện Đoàn Di Băng mang thông tin mất con ra làm thương mại"... 

Sau mỗi "bẫy" tin giả kể trên, khi thì chị Nga bị kéo vào gian hàng bán sản phẩm nước hoa body, lúc lại là quảng cáo "bộ nồi nhập khẩu Đức"... 

Không chỉ điềm nhiên dựng chuyện đời tư của các diễn viên, ca sỹ, người mẫu nổi tiếng, nhiều gian hàng bất chấp lôi kéo người dùng bằng những nội dung phản cảm, dung tục như: "Chồng đi cải tạo 15 năm, vợ vẫn sinh được 4 con"; sản phẩm được rao bán qua đây là "Set 50 ống thụ tinh nhân tạo 10Inch dành cho thú cưng". 

Thuật toán của facebook sẽ ưu tiên phân phối thông tin được cho là người dùng quan tâm. Điều này khiến cho một số người "lỡ tay" bấm vào đường dẫn quảng cáo trở thành nạn nhân của nhan nhản những thông tin lừa đảo, độc hại xuất hiện dày đặc trên dòng thời gian của họ mỗi ngày. Anh Khánh, chị Nga chỉ là hai trong số hàng nghìn, hàng vạn khách hàng như vậy.  

Mới đây, chủ tài khoản facebook N.T.T có tích xanh với hơn 93.000 người theo dõi đã gay gắt: "Shopee, hãng kinh doanh mất nết!". Theo facebooker này, những người kinh doanh trên Shopee có một đội ngũ nick ảo "càn quét" facebook và anh là một trong những nạn nhân thường xuyên.

"Dựa theo những chủ đề nóng, hoặc từ khóa thu hút sự quan tâm, những người bán hàng chế ra đường dẫn tương tự như một bài báo, rồi rải như rải truyền đơn khắp cõi mạng. Bên ngoài là tít giật gân, bên trong là đường dẫn tới Shopee. Vụ tai nạn nghiêm trọng trên cầu Phú Mỹ vừa xảy ra, đội quân này đã lập tức ngụy tạo tin tức để tiếp thị bán hàng. Mất hết nhân tính!", facebooker tích xanh chia sẻ.

Bài viết thu hút hàng ngàn lượt lượt like (thích), share (chia sẻ)  và hàng trăm bình luận, trong đó đa phần đồng tình với tác giả bài viết, đồng thời góp thêm những dẫn chứng mà bản thân họ là nạn nhân: "Mọi con đường đều dẫn đến Shopee. Bực ghê"; "Kiếm tiền bất chấp luôn"; "Tôi cũng bị hoài mà không biết làm sao"; "Mình tẩy chay Shopee mà vẫn bị dính link bẩn"… Thậm chí, một số người còn hùa nhau "bom hàng" những sản phẩm bán theo cách này, cho bõ tức! 

Xử phạt Shopee hay gian hàng quảng cáo lừa đảo?

Để làm rõ vấn nạn dựng chế tin giả nhằm lừa, dẫn dụ khách hàng đến Shopee đang ngày đêm tra tấn người dùng các mạng xã hội, PV Báo Giao Thông đã liên hệ với đại diện truyền thông của nền tảng thương mại điện tử này. 

Sau khi đề nghị gửi PV bằng chứng của những quảng cáo lừa đảo, quảng cáo vi phạm thuần phong, mỹ tục... phía Shopee hẹn sẽ kiểm tra, xác minh và trả lời sau vài ba ngày. 

Tuy nhiên, sau 4 ngày trao đổi thông tin, Báo Giao thông vẫn chưa nhận được phản hồi của sàn thương mại điện tử Shopee. 

Luật sư Lê Hồng Hiển - Tổng giám đốc tại Hãng luật Lê Hồng Hiển.

Trao đổi với Báo Giao thông, luật sư Lê Hồng Hiển, Giám đốc tại Hãng luật Lê Hồng Hiển, cho biết: Hoạt động quảng cáo thương mại trực tuyến hiện nay chịu sự điều chỉnh của nhiều luật, như Luật Thương mại 2005, Luật Quảng cáo 2012, Luật bảo vệ người tiêu dùng 2010, Luật An ninh mạng 2018... 

Ngoài ra, hoạt động quảng cáo thương mại cũng chịu sự quản lý của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương), Uỷ ban nhân dân các cấp... 

Ông Hiển nhận định, hành vi bịa đặt thông tin về đời tư của các diễn viên, ca sỹ, người mẫu nổi tiếng nhằm dẫn dụ quảng cáo sản phẩm, bán hàng là một vấn đề ngày càng trở nên phổ biến và nghiêm trọng trong thời đại số. Nó làm xói mòn niềm tin của người dùng vào thông tin trên mạng xã hội. Hành vi này vi phạm vào tội vu khống trong Bộ luật Hình sự: Bịa đặt, loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác. Tội xâm phạm đời tư của công dân: Xâm phạm trái pháp luật vào đời sống riêng tư, bí mật đời tư của người khác.

Việc sử dụng thông tin giả mạo, sai lệch để quảng cáo cho sản phẩm, dịch vụ cũng vi phạm Luật Thương mại. Luật An ninh mạng cấm cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, lan truyền thông tin sai lệch, gây hoang mang dư luận trên mạng. Đưa những thông tin bịa đặt, phản cảm lên mạng xã hội nhằm kéo người dùng đến những gian hàng trên Shopee, những tổ chức, cá nhân này đã vi phạm Điều 8, luật Quảng cáo năm 2012: Quảng cáo thiếu thẩm mỹ, trái với truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục Việt Nam.

Các hành vi vi phạm trong hoạt động quảng cáo được xử phạt theo Nghị định số 38/2021/NĐ-CP. Mức phạt tiền tối đa đối với một hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo là 100 triệu đồng đối với cá nhân và 200 triệu đồng đối với tổ chức. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm về quảng cáo là Ủy ban nhân dân các cấp, thanh tra chuyên ngành, cơ quan công an...

Bên cạnh việc bị xử phạt hành chính, đối với cá nhân có hành vi quảng cáo sai sự thật còn có thể bị xử lý hình sự về "Tội quảng cáo gian dối" theo quy định tại Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015 với mức phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm và cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Cũng theo ông Hiển, trong trường hợp Shopee có thỏa thuận, cho phép các gian hàng sử dụng những thông tin bịa đặt để lừa đảo người dùng, nền tảng thương mại điện tử này cũng phải chịu trách nhiệm.