“Chốt chặn” chống dịch

­­- Nhìn từ công tác phòng, chống dịch Covid-19, bà đánh giá thế nào về vai trò của hệ thống y tế cơ sở - được ví như “tuyến đầu” trong phòng chống dịch bệnh?

- Có thể khẳng định, trong đại dịch Covid-19, hệ thống y tế cơ sở càng thể hiện được vai trò là tuyến đầu, chốt chặn trong công tác phòng chống dịch bệnh! Các trạm y tế cấp xã luôn theo sát nhất người dân, đặc biệt còn thực hiện các nhiệm vụ truy vết, xét nghiệm, tiêm chủng, quản lý, vận chuyển kịp thời người bệnh. Hiện, tuyến y tế cơ sở còn được giao nhiệm vụ rất quan trọng là quản lý, theo dõi, điều trị F0 tại cộng đồng. Chính vì thế, hệ thống y tế cơ sở đã góp phần đắc lực vào công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, phòng chống dịch bệnh.

Tuy vậy, cũng chính trong dịch bệnh đã làm bộc lộ rõ những vấn đề, hạn chế, thậm chí là yếu kém của hệ thống y tế cơ sở. Đó là sự quá tải, không đáp ứng được yêu cầu của tình hình cả về trang thiết bị, cơ sở vật chất lẫn nhân lực.

- Bà có thể lý giải rõ hơn về tình trạng này? Liệu có nguyên nhân nào từ phía cơ chế, chính sách?

- Việc đầu tư cho y tế cơ sở đã được Đảng, Nhà nước rất quan tâm, thể hiện ở Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25.10.2017 của Hội nghị lần thứ Sáu, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc ​và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. 

Gần nhất, tại Nghị quyết số 128/NQ-CP ngày 11.10.2021 quy định tạm thời thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, Chính phủ giao Bộ Y tế tiếp tục thực hiện các giải pháp nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là y tế dự phòng, y tế cơ sở.

Đặc biệt, tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11.1.2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và tăng trưởng kinh tế, xã hội và Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30.1.2022 về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã nêu rõ: Bố trí tối đa 14.000 tỷ đồng cho y tế, trong đó có đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng…

Về phía các địa phương cũng đã quan tâm nhất định đến đầu tư cho y tế cơ sở. Chính bởi thế đã góp phần đắc lực cho công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân, đặc biệt trong bối cảnh Covid-19

Vấn đề ở khâu thực thi vẫn chưa đúng, chưa hiệu quả. Một phần do nhận thức về tầm quan trọng của y tế cơ sở của một số địa phương còn hạn chế. Phần khác do nguồn lực có hạn, cả ở Trung ương và địa phương. Tuy vậy, về lâu dài, chắc chắn phải ưu tiên tập trung cho hệ thống này bởi đây là “chốt chặn” của ngành y tế, tuyến đầu trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân!

Đầu tư “đã mạnh phải mạnh hơn”

- Vậy theo bà, cần đầu tư thế nào để hệ thống y tế thực sự phát huy vai trò “chốt chặn”, “tuyến đầu”?

- Tôi cho rằng, trong bối cảnh nguồn lực có hạn, nhất là với gói 14.000 tỷ đồng theo Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, chúng ta cần đầu tư đúng, trúng, có trọng tâm, trọng điểm và phải coi yếu tố con người là quan trọng nhất. Việc đầu tư không phải dàn trải cho những nơi yếu kém để vươn lên, mà nên dồn lực vào những nơi đã mạnh thì phải mạnh hơn nữa, coi đó là chìa khóa để hỗ trợ hệ thống y tế cơ sở trong vùng, bởi y tế cơ sở có chỉ đạo tuyến. Khi đó sẽ rút ngắn khoảng cách giữa các y tế cơ sở với nhau. 

Việc đầu tư này phải có kiểm tra, giám sát chặt chẽ, bảo đảm các cấp ngành, địa phương thực hiện theo đúng quy định, để y tế cơ sở phải thực sự trở thành điểm tựa vững chắc trong chăm sóc sức khỏe nhân dân!

- Nói đến nhân lực phải gắn liền chế độ đãi ngộ. Nhìn từ công tác chống dịch thời gian qua cho thấy, chế độ đãi ngộ cho nhân lực y tế đang bộc lộ nhiều bất cập. Vậy giải quyết bài toán này thế nào để thu hút nhân lực cho y tế cơ sở, thưa bà?

- Đúng là hiện nay, chế độ đãi ngộ cho ngành y tế rất thấp và bất cập. Theo đó, ngành y được đào tạo dài hơn các ngành khác, tốn kém hơn (6 năm với hệ Đại học) nhưng khi ra trường, mức lương cơ bản vẫn chỉ tương đương, thậm chí thấp hơn. Trong phòng, chống dịch, dù cơ chế đãi ngộ đã có song nhiều nơi, nhiều lúc thực thi chậm do thủ tục phức tạp. Do đó, căn cơ là phải bảo đảm nhân lực ngành y có mức thu nhập đủ sống không chỉ cho bản thân họ mà còn cho cả gia đình. Muốn vậy, cần thiết kế bảng lương phù hợp với quá trình đào tạo. Đào tạo càng dài thì bảng lương, hệ số lương phải khác với ngành đào tạo ngắn hơn.

Riêng với y tế cơ sở, chính sách đưa bác sĩ về trạm y tế xã là đúng. Chúng ta phải bảo đảm đều là những bác sĩ giỏi, tuyệt đối tránh đào tạo ồ ạt dẫn đến kém chất lượng. Với điều kiện đào tạo chặt chẽ hiện nay, có thể 15 - 20 năm nữa cũng chưa đáp ứng đủ bác sĩ cho y tế cơ sở. Trong thời gian này, nên cho các trường cao đẳng ngành y đào tạo y sĩ hệ cao đẳng để đáp ứng tình hình thực tế của y tế cơ sở.

- Xin cảm ơn bà!