Kết thúc đợt đăng ký xét tuyển đại học (ĐH), cao đẳng sư phạm mầm non từ ngày 22-7 đến 20-8, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cho biết có 616.522/941.759 thí sinh đã đăng nhập nguyện vọng, có trên 325.000 thí sinh không đăng nhập trên hệ thống xét tuyển nên dù các thí sinh này có trúng tuyển bằng các phương thức xét tuyển sớm thì kết quả cũng bị hủy bỏ.

Tỉ lệ ảo cao

TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường Trường ĐH FPT, nhận định việc có gần 35% thí sinh không nhập đăng ký xét tuyển là rất cao. Tới đây, các trường ĐH còn phải đối diện với tình trạng thí sinh ảo rất cao xuyên suốt ở các mốc thời gian tuyển sinh.

Theo ông Tùng, ở đợt nhập đăng ký xét tuyển chỉ có 616.522 trong tổng số 941.759 thực hiện thao tác này. Tình trạng ảo sẽ không dừng lại ở đây mà sắp tới là những thí sinh có nhập đăng ký nguyện vọng nhưng không đóng phí xét tuyển; ảo tiếp theo là trúng tuyển nhưng không nhập học trong tháng 9, thậm chí nhiều em nhập học nhưng mấy tháng sau thì bỏ học...

PGS-TS Bùi Hoài Thắng, Trưởng Phòng Đào tạo Trường ĐH Bách khoa (ĐHQG TP HCM), cho rằng số thí sinh ảo năm nào cũng có và các trường nhóm đầu yên tâm hơn khi gọi thí sinh trúng tuyển. Với các trường nhóm giữa và cuối sẽ lo lắng hơn vì nhiều em ngay cả khi đã trúng tuyển cũng chưa chắc đã nhập học.

Theo TS Nguyễn Quốc Anh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ TP HCM, dù mỗi thí sinh chỉ trúng tuyển 1 trường nhưng rất nhiều em vẫn không thể trúng tuyển ở nguyện vọng 1, nguyện vọng 2 hoặc nguyện vọng 3 mà trúng tuyển ở những nguyện vọng sau, do đó rất nhiều thí sinh sẽ chọn hướng ôn tập lại hoặc sau khi trúng tuyển ĐH nhưng hoàn cảnh thực tế lại chuyển hướng đi làm hoặc du học nên cũng có nhiều em không theo học dù trúng tuyển.

Thí sinh đăng ký nhập học tại một trường đại học tại TP HCM

Dễ bị "truất quyền" khi tuyển vượt

Với các trường ĐH không thuộc nhóm đầu, gọi tỉ lệ trúng tuyển bao nhiêu để kết quả nhập học sát với chỉ tiêu phải cân nhắc rất nhiều. Ngoài kinh nghiệm tuyển sinh các năm qua còn phải dựa vào thực tế của các trường.

Theo TS Nguyễn Đức Nghĩa, nguyên Phó Giám đốc ĐHQG TP HCM, những năm trước, các trường trước khi gọi thí sinh trúng tuyển theo phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT đã có trong tay một lượng thí sinh trúng tuyển xác nhận nhập học theo các phương thức xét tuyển sớm nên dễ định hình tỉ lệ gọi. Năm nay, Bộ GD-ĐT lọc ảo chung đợt cho nhiều phương thức xét tuyển nên các trường không chủ động được. Lo tuyển không đủ chỉ tiêu, sẽ có nhiều trường gọi số trúng tuyển vượt xa chỉ tiêu đăng ký.

TS Nguyễn Quốc Anh cho biết thông thường các trường gọi tỉ lệ trúng tuyển phải dựa trên kinh nghiệm và tùy vào thực tế của các trường. Những trường công lập top đầu có thể tỉ lệ gọi sẽ ở mức khoảng 105%-120%; những trường công lập top giữa và các trường ngoài công lập uy tín có thể 130%-150% (dự kiến Trường ĐH Công nghệ TP HCM cũng sẽ ở mức này); còn những trường khó tuyển sinh có thể gọi trên 150%. Các trường công lập top đầu thì đơn giản vì nếu thiếu chỉ tiêu họ chỉ cần tuyển bổ sung một ít chỉ tiêu là đủ. Nhưng các trường, đặc biệt là ngoài công lập, nếu thiếu chỉ tiêu thì sẽ rất khó gọi bổ sung, dù quy chế cho tuyển bổ sung nhưng thực tế sau đợt xét tuyển đầu tiên thì gần như sẽ không tuyển thêm được nhiều nữa. Kết quả tuyển sinh sẽ thể hiện gần như trong đợt xét tuyển này.

TS Lê Trường Tùng đánh giá các trường ĐH tuyển sinh sao cho đúng kế hoạch trong tình hình ảo là cả một nghệ thuật. Bởi tuyển vượt từ 3% trở lên thì bị phạt tiền, bị trừ chỉ tiêu năm sau và bị truất quyền tự chủ xác định chỉ tiêu 5 năm (điều 10 Nghị định 04/2021/NĐ-CP và điều 34 Luật Giáo dục ĐH 2018). Tuyển dưới 80% thì năm sau không được tăng chỉ tiêu (điều 4 Thông tư 03/2022/TT-BGDĐT), còn không sát với chỉ tiêu thì bị cảnh báo vi phạm điều 8.3 Nghị định 04/2021: "Thực hiện tuyển sinh không đúng đề án tuyển sinh đã công bố" và cũng bị truất quyền tự chủ 5 năm.