Trở lại nhịp bình thường

Sáng 19/11, ghi nhận của PV Báo Đại Đoàn Kết tại Trạm xăng dầu số 1 (Tổng Công ty xăng dầu quân đội) trên đường Giải Phóng (quận Đống Đa, Hà Nội) cho thấy, cửa hàng vẫn tấp nập người mua, nhưng không còn cảnh xếp hàng dài rồng rắn ra tận lòng đường như vài ngày trước đó. Có 4 làn dành cho xe máy vào mua xăng được phục vụ rất nhanh chóng. Chị Kim Thị Tiếp, nhân viên bán hàng cho biết: Từ khi xăng khan hiếm, trạm xăng chưa bao giờ đóng cửa, trừ khi chúng tôi phải dừng để nhập hàng khi xe bồn về. Tuy vậy, tuần trước, xăng Ron 92, 95 ít hơn, nhưng lượng xăng E5 thì dồi dào.

Chia sẻ về những ngày đông đúc vừa qua, chị Tiếp cho hay: Nhiều cửa hàng trên địa bàn thành phố hết xăng, người dân đổ xô về đây nên nhiều lúc trạm xăng quá tải, chúng tôi phục vụ không kịp. Khổ nhất là những người muốn mua xăng gấp để kịp vào viện, đi ship hàng, hoặc muộn giờ ra sân bay, giờ làm… vì chúng tôi không thể ưu tiên. Có khách hàng mắng chúng tôi xối xả, nhưng cũng đành chịu.

Đổ xăng sau khoảng 3 phút xếp hàng sáng 19/11, anh Nguyễn Văn Hoàng (quận Đống Đa) thở phào nhẹ nhõm, anh nhớ lại: Cuối tuần trước, vì nhà ở ngay bên kia đường nên khoảng 23 giờ tôi mới ra đổ xăng để sớm hôm sau về quê. Giờ đó mà xe máy, ô tô vẫn nối đuôi nhau chờ, dù vậy vẫn vắng hơn buổi sáng. Từ 2 ngày nay, xăng về nhiều, người dân chúng tôi cũng “dễ thở” hơn rồi.

Trước đó, cây xăng số 2 phố Nguyễn Đình Chiểu (quận Hai Bà Trưng) chỉ bán cho mỗi khách đi xe máy theo “định mức” 50.000 đồng/lượt. Người bán hàng nêu lý do vì thiếu nguồn nhập xăng nên đưa ra quy định như vậy để “giữ” khách. Tối 18/11, trạm xăng này đóng cửa nhập hàng, trạm mở cửa trở lại vào sáng 19/11 và phục vụ theo nhu cầu của khách hàng. Chị Ngô Thùy Minh (quận Hai Bà Trưng) cho biết: Nếu như tuần trước cây xăng này chỉ bán giới hạn 300.000 đồng/ lượt cho mỗi khách đi xe ô tô thì giờ tôi đã có thể đổ đầy bình rồi. Cảnh mệt mỏi vì chờ đợi tới lượt cũng không còn.

Tương tự tại các cây xăng Nam Đồng (quận Đống Đa); cây xăng phố Nguyễn Công Trứ (quận Hai Bà Trưng); cây xăng phố Trần Hưng Đạo (quận Hoàn Kiếm)… cũng không còn cảnh ùn ứ, người dân chỉ mất từ 3-5 phút vào đổ xăng.

Để đảm bảo nguồn cung cho thị trường, trước đó, Thủ tướng ra công điện “nóng”, yêu cầu Bộ Công Thương khắc phục ngay thiếu hụt xăng dầu cục bộ, cũng như khẩn trương rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu theo trình tự, thủ tục rút gọn. Thủ tướng yêu cầu bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ đạo ngay các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu cung cấp đầy đủ xăng dầu cho thị trường trong nước, bảo đảm tuyệt đối không để thiếu hụt, đứt gãy nguồn cung trong mọi tình huống. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc bảo đảm tổng nguồn xăng dầu tối thiểu của các thương nhân theo đúng quy định. Triển khai quyết liệt các giải pháp theo thẩm quyền để khắc phục tình trạng thiếu hụt xăng dầu cục bộ ngay từ ngày 12/11. Ngay sau đó Bộ Công Thương đã yêu cầu doanh nghiệp đầu mối, phân phối phải ký cam kết cung ứng đủ xăng dầu cho các cửa hàng bán lẻ.

Đảm bảo nguồn cung

Nhằm hạ nhiệt thị trường xăng dầu, đảm bảo không thiếu hụt nguồn cung trong nước. Bộ Công Thương vừa đề nghị Tổng cục Hải quan xem xét để 5 thương nhân đầu mối được tiếp tục nhập xăng dầu, đảm bảo không thiếu hụt nguồn cung trong nước. Đây là các doanh nghiệp hồi tháng 8 bị thanh tra Bộ Công Thương xử phạt hành chính và phạt bổ sung tước giấy phép tạm thời một tháng.

Cùng với đó nhiều giải pháp được đưa ra, trong đó có kiến nghị sửa Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu. Bộ Công Thương đã có văn bản hỏa tốc gửi các bộ ngành và UBND các tỉnh, thành phố liên quan đến việc sửa đổi quy định về kinh doanh xăng dầu. Bước đầu, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp rà soát và đưa ra một số vấn đề cần đề xuất, sửa đổi. Trong đó có vấn đề về chu kỳ điều hành giá xăng dầu, việc quy định chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu, đại lý bán lẻ xăng dầu được lấy hàng từ nhiều nguồn. Góp ý lần này, nhiều ý kiến cho rằng, cần phải phân tích rõ vấn đề đại lý bán lẻ sẽ được nhập hàng từ nhiều nguồn, bởi theo nhiều ý kiến, quy định đại lý bán lẻ xăng dầu chỉ được lấy hàng từ một nơi cung ứng (thương nhân phân phối, hoặc đầu mối) chính là một nguyên nhân khiến cho thị trường xăng dầu có tình trạng đứt gãy cục bộ như vừa qua.

Bộ Tài chính hôm 11/11 cũng đã điều chỉnh chi phí kinh doanh xăng dầu, một trong số lý do được nêu khiến doanh nghiệp bị thua lỗ, bán hàng cầm chừng, thêm 290 - 560 đồng với xăng và 160 - 660 đồng với mỗi lít dầu. Bộ này cũng đang rà soát, cập nhật để tăng chi phí này tại kỳ điều hành giá ngày mai (21/11).

Cần cuộc “đại phẫu” thị trường xăng dầu

Dù vậy, với những biến động thời gian qua, giới chuyên gia cho rằng, thị trường xăng dầu cần cuộc “đại phẫu” càng sớm càng tốt. Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Tiến Thỏa - Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, do biến động của thị trường xăng dầu quá lớn, quá nhanh nên việc sửa đổi các quy định này lẽ ra phải làm sớm hơn và điều chỉnh liên tục để thị trường xăng dầu có thể không bị rơi vào tình cảnh có lúc hỗn loạn, bế tắc như vừa qua.Tuy nhiên, thà chậm còn hơn không. Trước hết là điều chỉnh chu kỳ tính giá theo Nghị định 95. Nên rút ngắn thời gian cho một chu kỳ từ 10 ngày xuống 5 ngày, tuyệt đối không hoãn ngày điều chỉnh vì rơi vào dịp lễ, tết… để đưa giá trong nước gần sát với giá thế giới hơn.

Ông Thỏa cho rằng: Phải sắp xếp lại hệ thống phân phối xăng dầu làm sao để chặt chẽ hơn, tránh tình trạng nhiều cây xăng bị “bỏ rơi” trong thời gian qua. Muốn vậy, phải bỏ ngay quy định các thương nhân phân phối được mua xăng dầu từ nhiều đầu mối. Bởi quy định này luôn xảy ra tình trạng là khi thị trường khan hiếm, các đầu mối sẽ ưu tiên cho hệ thống bán lẻ của mình, có thể “bỏ rơi” ngay thương nhân phân phối, tổng đại lý. Nên quy định một thương nhân phân phối chỉ được mua hàng của hai doanh nghiệp đầu mối. Ngược lại, mở rộng quy định cho đại lý bán lẻ được mua xăng dầu từ nhiều đầu mối, thương nhân phân phối để có thị trường mua bán cạnh tranh hơn.

Mặt khác, về chiết khấu, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long kiến nghị Nhà nước không nên can thiệp vì đây là quan hệ dân sự giữa các doanh nghiệp. Trong quá trình vận hành kinh doanh, đôi bên thấy hợp lý thì cùng thỏa thuận về mức chiết khấu. Trong bối cảnh thị trường khó khăn thì phải cùng chia sẻ trong toàn hệ thống phân phối xăng dầu. Bên cạnh đó, chuyên gia Ngô Trí Long cũng đề nghị giảm số ngày tại một kỳ điều chỉnh giá xăng dầu được quy định trong Nghị định 95, từ 10 ngày xuống 5 - 7 ngày.

Dự báo về nguồn cung xăng dầu từ nay tới cuối năm, nhất là vào dịp Tết Nguyên đán Quý Mão, ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam bày tỏ: Trong thời gian tới sẽ tiếp tục khó khăn trong bối cảnh chung của thế giới nhưng nguồn cung xăng dầu sẽ vẫn được đảm bảo. Những giải pháp đồng bộ cần tiếp tục được triển khai, bao gồm giải quyết các vướng mắc cụ thể của doanh nghiệp để đảm bảo tiến độ thực hiện tổng nguồn xăng dầu tối thiểu mà Bộ Công Thương đã phân giao bổ sung. Đồng thời rà soát và điều chỉnh công thức giá cơ sở đối với hàng nhập khẩu. Việc xem xét và sắp xếp lại hệ thống cung ứng xăng dầu một cách hợp lý cũng cần thiết khi thị trường bình ổn trở lại.

GS.TS Hoàng Văn Cường (đại biểu Quốc hội Đoàn TP Hà Nội): Nhà nước phải kiểm soát, điều tiết giá xăng dầu

Theo tôi, xăng dầu là một mặt hàng kinh doanh phụ thuộc vào cung cầu. Tuy nhiên, xăng dầu là một mặt hàng có tác động rất mạnh tới đời sống kinh tế xã hội. Đặc biệt, là một mặt hàng tạo ra chi phí đẩy cho tăng giá. Nếu xăng dầu tăng giá thì hầu hết các mặt hàng sẽ tăng giá. Bởi tăng giá xăng dầu liên quan tới vận tải, giao thông đi lại, nguyên liệu đầu vào… Cho nên, nếu để giá xăng dầu tăng lên cao quá sẽ đẩy giá các mặt hàng khác tăng theo. Trong khi đó, khi giá các mặt hàng khác tăng cao thì đời sống người dân sẽ bị ảnh hưởng; đặc biệt là lạm phát, chỉ số giá tăng cao ngay lập tức. Do đó, Nhà nước muốn bình ổn đời sống người dân thì buộc phải kiểm soát, điều tiết giá xăng dầu.

Vậy điều tiết bằng cách nào, chỉ có một cách duy nhất, đó là hoặc phải giảm phần phí xuống (ví dụ thuế) hoặc có thêm phần tiền hỗ trợ. Phần tiền này lấy từ lúc giá xăng dầu xuống thấp, phải trích từ quỹ bình ổn. Còn khi giá xăng dầu cao thì không trích nữa, mà lấy tiền đó bù cho việc bán giá rẻ. Như vậy, vẫn cần phải có quỹ bình ổn xăng dầu.